بررسی نقش امام سجاد (ع) در رهبری شیعه نسخه متنی

4 . براى نمونه، ر.ك به: شيخ طوسى، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، ص 146، 328، 467، 484، 585 ، كه به ترتيب، دعاهاى سى و دوم، چهل و دوم، چهل و سوم، چهل و پنجم چهل و ششم در آن آمده است و نيز ر.ك به: سيد بن طاووس، اقبال الاعمال، ج 1، ص 111 و 450 كه به ترتيب دعاهاى چهل و چهارم و چهل و دوم و ج 2، ص 87 كه دعاى چهل و هفتم در آن آمده است.

صحيفه سجّاديه گذشته از اين كه شامل راز و نياز با معبود و بيان حاجت در پيشگاه وى مى باشد، درياى بى كرانى از علوم و معارف اسلامى است كه ضمن آن، مسائل عقيدتى، فرهنگى، اجتماعى، سياسى و برخى از احكام شرعى و قوانين طبيعى در قالب دعا مطرح شده است. در اهميت و ارزش اين دعاها همين بس كه علاوه بر شيعيان، اهل سنّت نيز اين ادعيه را در كتاب هاى خود آورده اند.(1) اين حاكى از آن است كه اين دعاها در درون جامعه آن روز نفوذ خاصى داشته; چندان كه هر دو فرقه، از آن ها به عنوان راهى به سوى خدا و ربطى ميان خالق و مخلوق استفاده مى كرده اند.

به دليل اهميت و اعتبار كم نظير صحيفه سجّاديه در تاريخ اسلام، شرح هاى بسيارى بر اين كتاب به زبان هاى عربى و فارسى نوشته شده است. مرحوم علاّمه شيخ آقا بزرگ تهرانى، در كتاب ارزشمند الذريعة قريب پنجاه شرح (غير از ترجمه ها) بر صحيفه سجّاديه ذكر كرده است.(2)

امامان معصوم(عليهم السلام) و خاندان آنان نسبت به صحيفه سجّاديه عنايت خاصّى داشته اند و شيعيان آن ها آن را به سندهاى متعدد روايت كرده اند(3) و بر نوشتن، تعليم و تدريس آن همّت گماشته اند.

علاوه بر اين، عده اى از علماى شيعه در كتاب هاى حديث جستوجو

1 . ابن ابى الحديد، شرح نهج البلاغة، ج 6 ، ص 178 ـ 187; ج 11، ص 192.

2 . شيخ آقابزرگ تهرانى، الذريعة الى تصانيف الشيعة، ج 13، ص 345 ـ 359.

3 . براى نمونه، ر.ك به: الصّحيفة السّجّاديّة الجامعة، تحقيق محمدباقر موحّد ابطحى، ص 629 ـ 725 ; حسينى حسنى مدنى شيرازى، رياض السالكين، ج 1، ص 53 ـ 213.