بغات و محاربان نسخه متنی

چهارم ـ حق استفاده از درآمدهاى عمومى :

((لانـمـنـعـكـم الفـى ءَ مـا دامـت ايـديـكـم مـعـنـا)) شـمـا را از بـيـت المال محروم نمى كنيم تا زمانى كه دستتان با ماست (يعنى تا زمانى كه دست شما عليه ما نيست و از دسـت كـه مـظـهر قدرت است عليه ما استفاده نكرده ايد) مى توانيد از درآمدهاى عمومى استفاده نماييد.

بـا ايـن بـيـان يـكـى ديـگـر از حقوقى كه على (ع ) به عنوان حاكم اسلامى براى مخالفان مى شمارد، حق استفاده از درآمدهاى عمومى است .^(212) پنجم ـ عدم شروع به جنگ از طرف ما:

((لانبدئكم بالقتال ))؛^(213) ما شروع به جنگ نمى كنيم : و آغازگر جنگ نخواهيم بود از جـمـله حـقـوقـى كه على (ع ) آن را بر خود و حكومت هاى اسلامى لازم مى داند، شروع سامان ندادن اقـدامـات تـاءمـيـنى و بازدارنده براى حكومت نيست . پس زمانى كه علائم و نشانه هايى از حرمت مـسـلّحـانـه ديـده شـد، مـى تـوان بـا اسـتفاده از اين حق و براى غافلگير نشدن در برابر دشمن مسائل لازم را رعايت نمود كه در غزوات و سراياى پيامبر اين جنبه به خوبى مشاهده مى شود.

ششم ـ لزوم حل مسالمت آميز اختلاف :

بـا تـوجـه بـه آيـه شـريـفـه 9 سـوره حـجـرات كـه در آن قـبـل از امـر به جنگ ، دستور به صلح داده شده است ، حكومت اسلامى وظيفه دارد براى حلّ اختلاف به صورت مسالمت آميز اقدام نمايد، سيره على (ع ) در جنگ با باغيان نيز اينگونه بوده است .

شافعى ، يكى از ائمه مذاهب چهارگانه اهل سنت ، مى گويد:

پـيـش از جـنـگ بـا بـاغـيـان ، از عـلت قـيـامشان سؤ ال مى كنيم : اگر گفتند بر آنها ظلم شده در صـورتـى كـه بـراى اين گفتار دليل و شاهدى داشتند از آنان رفع ظلم مى شود وگرنه ، به اطـاعـت از امـام عـادل اتـحاد، و جلوگيرى نكردن از اجراى احكام حكومت فرا خوانده مى شوند. اگر چـنـيـن كـردنـد از آن هـا پـذيـرفـته مى شود و در صورت امتناع ، تهديد به جنگ مى شوند و در صـورت پـافـشـارى بـر امتناع ، با آنها جنگيده مى شود. و اگر مناظره را نپذيرفتند اين شرط ساقط مى گردد و بدون مناظره ، جنگ با آنان شروع مى شود.^(214) شيخ طوسى در اين خصوص مى گويد:

جنگ با بغات جايز نيست تا اين كه امام كسى را براى مناظره و جست وجوى علت مخالفت نزد آنان بفرستد. تا اگر حقشان تضييع شده بود آن را ترميم كند و چنان چه شبهه اى داشتند، برطرف نـمـايـد، پـس از ايـن اگـر دسـت از قـيـام بـرداشـتـنـد كـه مـطـلوب حـاصـل شـده ، وگـرنـه بـا آنـان مـى جـنـگـد؛ زيـرا خـداونـد قـبـل از امـر بـه جنگ امر به صلح نموده است : ((فاءصلحوا بينهما فإ ن بغت ... فقاتلوا)) و از سيره على (ع ) نيز ثابت مى شود كه قبل از اين مرحله با آنان جنگ نمى شود)).^(215) مذاكره و گفت وگويى نبود اين وظيفه و شرط ساقط مى شود)).^(216) هفتم ـ موافقت با تقاضاى مهلت :

در صـورتـى كـه بـغـات از حـاكـم اسـلامـى درخـواسـت مهلت كنند تا درباره اقداماتشان بيشتر بينديشند، پس از تاءييد شدن اين ادعا، اين زمان در اختيار آنها قرار داده مى شود.

شيخ طوسى (ره ) مى گويد:

((اگـر زمـان درخـواسـتـى كـوتاه باشد، به آنان فرصت داده مى شود؛ زيرا در آن مصلحت وجود دارد امـّا در صـورتـى كـه زمان طولانى را درخواست كنند، امام در باره اين تقاضا تحقيق مى كند كـه اگـر بـراى حيله ، و سازماندهى و تكميل نيروست . اين مهلت به آنها داده نمى شود، و اگر قصدشان انديشيدن است و چنين اميدى وجود داشت به آنان مهلت مى دهد)).^(217)

2 ـ بعد از اقدام به جنگ (شورش مسلحانه )

اگـر بـعـد از دعـوت بـه صـلح و آرامـش و گـفـت وگـو بـراى حـل مـسـالمـت آمـيـزِ اخـتـلاف ، برقصدِ خود پافشارى نمودند و به اطاعت از حكومت اسلامى گردن نـنـهـادنـد، دولت اسـلامـى بـه عـنـوان آخـريـن راه بـراى حل اين مشكل با تمام قدرت شورشيان را سركوب خواهد كرد و در اين راه از تمام قواى