چـون هـدف از مـقـابـله بـا بـاغـيـان ، دفـاع از حـريـم و كـيـان حـكـومـت اسـلامـى اسـت نـه قـتـل و كـشـتـار مـسـلمـانـان ؛ اسـتـفـاده از سـلاح هـاى كـشـتـار جـمـعـى مـثـل آتـش و مـنـجنيق جايز نيست به دليل اينكه اين سلاح ها باعث كشته شدن كسانى كه جنگ نمى كـنند نيز مى شود اما در صورت احتياج و اضطرار مانند آنكه در محاصره آنها قرار گرفته اند و نـمـى تـوانـنـد خـود را بـدون اسـتـفاده از اين سلاح ها از دست باغيان خلاص نمايند، جايز مى گردد.^(218) در صـورت اسـتـفـاده بـاغـيـان از ايـن سـلاح هـا، مـى تـوان مـقـابـله بـه مـثـل نمود.^(219) و مسائل ديگرى كه در ادامه بحث احكام برخورد نظامى با باغيان به آن خواهيم پرداخت .
ب : احكام برخورد نظامى :
فـقها مسائل مربوط به برخورد نظامى و احكام آن را با توجه به تقسيم باغيان به دو گروه سـازمـان يـافـتـه و داراى تـشـكـيـلات و بـاغـيـان بـدون سـازمـان و تشكيلات بيان كرده اند. امّا قبل از شروع بحث ، توجه به نكاتى لازم است .
يكم : هدف از جنگ تعيين كننده نوع برخورد است :
مـحـقـقّ حـلّى بـعـد از بـيـان دو اصـطـلاح بـاغـيـان سـازمـان يـافـته (ذوالفئه ) و بدون سازمان (غيرذوالفئه ) مى گويد: هدف از جنگ با هر يك متفاوت و در نتيجه احكام هر كدام نيز با ديگرى فرق دارد:هـدف از جـنـگ بـا بـاغـيـان بـدون تـشـكـيـلات مـتـفـرق نـمـودن ايـشـان اسـت و شاهد اين مطلب جنگ جـمـل اسـت كـه پـس از قـتـل طـلحـه و زبـيـر وقـتـى كـه سـازمـان اصـحـاب جـمـل بـه هـم خـورد و مـتـفـرق و پـراكنده شدند امام (ع ) دستور داد كه فراريان را تعقيب نكنند و مجروحشان را مداوا و اسراى آنها را آزاد نمايند.^(220) و هـدف از جنگ با شورشيان داراى سازمان و فرماندهى ، از بين بردن مركز فرماندهى و برهم زدن قـدرت آنـهـا اسـت لذا در ايـن مورد حضرت تا مركز فرماندهى و سازمان باقى است ، و به جـنـگ ادامـه مـى دهـد، فـراريـان را تـعـقـيـب مـى نـمـايـد و احـكـامـى غـيـر از احـكـام گـروه اوّل در مورد ايشان اجرا مى نمايد.
دوم : عينى يا كفايى بودن وجوب :
((جنگ با باغيان بر كسى كه امام او را دعوت به جنگ نمايد واجب مى گردد و تاءخير جايز نيست )).^(221) ايـن عـبـارت از شيخ طوسى در ((نهايه )) حاكى از وجوب عينى جنگ بر كسى است كه كفايى مى شـود؛ يـعـنـى در صورتى كه عده اى كه نياز جنگ را برطرف مى كنند به جبهه جنگ با باغيان رفتند تكليف از ديگران ساقط مى شود. شهيد ثانى مى گويد: در صورتى كه امام دعوت به جنگ با باغيان نمايد بر همگان واجب مى گردد و در صورتى كه عده اى كه كفايت مى كنند اقدام نـمـودنـد، از ديـگـران تـكـليـف سـاقط مى شود مگر در صورتى كه امام او را تعيّنا دعوت كرده باشد.^(222) 1 ـ حـكـم اسيران : وجود سازمان و تشكيلات و امكان شورش مجدد، سبب شده تا عده اى از فقها در مـورد اسـرا نـيز به كشته شدن حكم دهند. ابن ادريس ،^(223) صاحب جواهر^(224) و محقق صاحب شرايع ^(225) از جمله كسانى هستند كه معتقد به اين نظريه مى باشند.عـده ديـگرى از فقها در مورد اسيرانى كه در حال جنگ به دست مؤ منان به اسارت در آمده اند مى گـويـنـد:به اسيران جوان و قوى پيشنهاد توبه مى شود، اگر پذيرفتند آزاد مى گردند، و اگـر نـپـذيرفتند زندانى مى شوند و پس از پايان جنگ چنانچه بغات توبه كردند و تسليم شـدنـد يـا سـلاح را بـر زمـيـن گـذاشـتـنـد و از جـنـگ دسـت كـشـيدند و يا در حالى كه مركزيت و تـشـكـيـلانـى نـدارنـد فـرار كردند، اسيران شان آزاد مى شوند ليكن اگر مركزيت و تشكيلات داشـتـنـد و بـه سـوى آن هـا فـرار كرده باشند اسيرانى كه توبه نكرده اند كشته مى گردند شيخ طوسى ^(226)، علامه حلّى ^(227) و كاشف الغطاء^(228) از پيروان اين نظريه هستند.
لطفا منتظر باشید ...
