بغات و محاربان نسخه متنی

بـه ايـجـاد تـرس و ارعـاب در خـارج نـشـود،آيـا مشمول حكم محارب خواهد شد؟ صـاحـب جـواهـر مـى گـويـد: ((بـه هـر صـورت در ايـنـكـه آيـا حـكـم مـحـارب شـامـل كـسـى مـى شود كه به قصد ارعاب سلاح خود را برهنه كند ولى از ايجاد ترس ناتوان اسـت يـا خير؟ ترديد وجود دارد. بر اساس عمومات ، حكم محارب در حق چنين كسى به واقع شبيه تـر و ـ يـا چـنان كه در قواعد آمده ـ به واقع نزديك تر است . بنابراين او به جهت اينكه قصد ارعـاب داشته مجازات مى شود، ولى با فرض ناتوانى از ايجاد هرگونه ارعابى نسبت اينكه در كتاب ((قواعد)) داشتن شوكت و قدرت نيز شرط شده است در حالى كه در فرض مذكور شوكت و قدرت قطعاً منفى است .

و در ادامـه مـى فـرمـايـد: ((و در متن كتاب ((شرائع )) خواهد آمد كه دزد محارب نيست ولى در مورد بـرخى از افراد كه به قصد ترساندن مردم دست به سلاح مى برند، اما از افرادى قوى تر از خـود نـيـز مـى تـرسند مناقشه شده است ، زيرا ضعيف بودن اين گونه افراد و ترس آنها از افـراد قـوى تر، منافاتى ندارد كه خود نسبت به كسانى كه براى ترساندن و كشتن و زخمى كردن و گرفتن اموال آنها دست به سلاح مى برند،محارب شمرده شوند^(356).)) امام خمينى (ره ) نيز در اين مورد گفته است :

((ثـبـوت حـكـم بـراى كـسـى كه به قصد ارعاب دست به سلاح ببرد ولى ناتوان باشد، به طورى كه هيچ كس از ارعاب او نترسد، محل اشكال بوده بلكه ممنوع مى باشد، آرى اگر ناتوان باشد ولى نه به اندازه اى كه هيچ كس از ارعاب او نترسد، بلكه در بعضى وقت ها و نسبت به بـرخـى از اشـخـاص ارعـاب او تـحـقـق خـارجـى پـيـدا كـنـد، ظـاهـر آن اسـت كـه چـنـيـن كـسـى مشمول حكم محارب است ^(357).)) حـاصـل كـلام آنـكه ، براى صدق عنوان محاربه وسعى در فساد بر روى زمين ، به ناچار بايد درجـه اى از شـوكـت و قـدرت فـرض ‍ شـود ولو ايـنكه شوكت و قدرت نسبى باشد؛ يعنى فقط نسبت به برخى از اشخاص و اوقات فرض وجود داشته باشد.

قانونگذار جمهورى اسلامى نيز در تبصره 2 ماده 196 قانون مجازات اسلامى با توجه به اين نـظـرات چـنـين آورده است : ((كسى كه بروى مردم سلاح بكشد ولى در اثر ناتوانى موجب هراس هيچ فردى نشود محارب نيست .))

9 ـ مسلح بودن

از جمله امورى كه در روايات به آن تصريح گرديده كلمه ((شهر السيف )) ((شمشير نموده و آن را جزء اركان تحقق جرم محاربه دانسته اند.

امام راحل (ره ) در اين خصوص مى فرمايد: ((هر كس كه سلاحش را بكشد يا براى ترساندن مردم آماده سازد و قصدش فساد در زمين باشد، محارب است .)) از جـمـله مـسـائلى كـه بـايـد مورد بررسى قرار گيرد تحقيق در اين معنى است كه مراد از سلاح چـيـسـت ؟ و آيـا ذكـر سـلاح در روايـات خـصـوصـيـتـى را مـى رسـانـد و يـا مـنـظـور استعمال قدرت و ايجاد رعب و وحشت در جامعه است ؟

الف : مراد از سلاح چيست ؟

در كتاب جواهر الكلام چنين آمده است :

((عـده اى از فـقـهـا بـه اين نكته تصريح كرده اند كه فرقى نيست در اينكه سلاح محارب عصا باشد يا سنگ و يا غير اينها.

و در كـتـاب كـشف اللثام چنين آمده : اين كلام بعضى كه سلاح را فقط در سلاح هايى كه از جنس آهـن درسـت شـده مـنحصر كرده اند، كلام صحيح نيست و حق اين است كه سلاح بر هر آنچه كه به وسيله آن مى جنگد اطلاق مى شود^(358).

ب : وجود سلاح لازم است يا خير؟

علامه حلى وجود سلاح را در تحقق محاربه شرط ندانسته و مى فرمايد:

((وجـود سـلاح شـرط نـيست بلكه اگر با عصا و سنگ نيز مردم را بترساند محارب است و آنچه لازم اسـت تـوسـل به زور و قدرت به صورت آشكارا است ^(359).)) نظير همين عبارت را صاحب جواهر از كتاب ((الروضه البهيّه )) نقل نموده و با جمله ((و هو لا يخلو من وجه )) يعنى اين كلام ، سخنى بى اساس و بدون دليل نيست ،