در جـريـان مـحـاربـه و افـسـاد كـه مـعـمـولاً مـنـجـربـه ازبـيـن رفـتـن اموال و دارايى مردم و اموال عمومى مى شود، محاربان و مفسدان فتنه انگيز موظف اند تمام خسارات مـالى وارده را جـبـران نـمـايـنـد، زيـرا جـنـبـه حق الناسى دارد. حتى در صورت اقدام به توبه قـبـل از دسـتـگـيـرى ، بـايـد ضـايـعـات و خـسـارات مـالى و جـانـى اعـم از قتل و جرح را جبران كنند، مگر اينكه صاحبان حقّ، ايشان را عفو نمايند.^(419) روايات نيز بر اين مطلب دلالت دارند كه به ذكر نمونه اى اشاره مى كنيم :در مرسله داود آمده است :حارثه فرزند زيد دست به محاربه زد و توبه كرد و حضرت على (ع ) تـوبه اش را قبول كرد ولى فرمود خسارات از او ساقط نمى شود و فقط حدّ محاربه ساقط مى شود.^(420) نـظر فقهاى اهل سنت در خسارات مالى نيز مانند نظرات دانشمندان فقه شيعه است . آنان در كتاب هـاى خـود چـنـيـن آورده انـد: ((مـحـاربـان ضـامـن خـسـاراتـى هـسـتـنـد كـه بـه امـوال وارد كـرده انـد و بـايـد آن را جـبـران كـنـنـد. ((هـر آنـچـه از اموال و خسارات وارده به دست محاربان رخ داد، ضامن هستند و بايد پرداخت نمايند))^(421) در قوانين موضوعه نيز قانونگذار آنها را ملزم به جبران و پرداخت خسارت كرده است .و در ماده 46 قانون مجازات اسلامى چنين آمده :هر كس بدون اذن مراجع ذيصلاح نسبت به ابنيه و خطوط و نقوش و آثار مذهبى و تاريخى و ملى يـا بـه اشـيـايى كه براى نفع عموم و يا تزئين اماكن مقدسه يا ملى نصب شده است ، خساراتى وارد آورد به حبس از يك تا ده سال و به پرداخت خسارات وارده محكوم خواهد شد.
3 ـ ذرارى محارب
توجه جدى دستورات اسلام حتى در قوانين جزايى و كيفرى ، به تربيت انسان وجامعه است و در عمق همه اين دستورات حفظ شخصيت و شرافت تمامى افراد جامعه در نظر گرفته شده است .بـراى اعـتـمـاد سـازى عـمـومـى كـه لازمـه يـك جـامـعـه پـويـا و زنـده مـى بـاشـد اصـل را بـر پـاكـى مردم نهاده است در اين جامعه هر فردى خود پاسخ گوى كردار خويش خواهد بـود و هـيـچ كـس بـه جـاى ديـگـرى مـجـازات نـخـواهـد شـد؛ايـن اصـل مـتـيـن و اسـاسـى در پـاره اى از آيـات قـرآن كـريـم آمده است : ((و لا تزِرُ وازِرَةٌ وِزرَ اُخرى ))^(422) (هـيـچ كـس بـار ديـگـرى را بر نمى دارد) و در داستان حضرت يوسف هنگامى كه بـرادران بـه او مـى گـويـنـد يكى از ما را به جاى ديگرى بگير؛ مى
لطفا منتظر باشید ...
