فصل پنجم: مبانى فقهى ـ سياسى همكارى كركى و دولت صفوي - اندیشه سیاسی محقق کرکی نسخه متنی

‌

فصل پنجم:

مبانى فقهى ـ سياسى همكارى كركى و دولت صفوي

1. كركى و مشروعيت دولت صفوي

بنابر آنچه گفته شد، كركى حكومت مشروع را حكومتى مىداند كه به نوعى تحت نظارت فقها اداره شود و حاكمان آن از شرايطى خاص برخوردار باشند. با توجه به اين مسئله كركى نمىتواند حكومت صفويان را مشروع بشمارد، زيرا حاكمان آن از علم و عدالت فقهى برخوردار نبودند و حكومت، تحت نظارت فقها نيز قرار نداشت. از اين‏رو كركى در آثارِ خود به مشروعيت صفويان اشاره نمىكند.

او مفهوم سلطان عادل را ـ كه در آثار فقها به كار مىرود ـ به همان معناى رايج فقهى امام معصوم يا نايب او مىداند1. هم‏چنين در تفسير روايتى كه كلمه امير در آن به كار رفته متذكر مىشود كه منظور از امير كسى است كه امارت او شرعى و از جانب امام منصوب باشد2. در بحث جهاد حضور امام يا نايب او را شرط مىكند.

در مورد صفويان كركى ضمن اين‏كه هيچ‏گاه درصدد توجيه مشروعيت آن‏ها برنمىآيد، چند بار به تصريح يا اشاره آن‏ها را در زمره حكومت‏هاي

1. جامع‏المقاصد، ص 371، 379 و 486.

2. حاشيه بر شرائع، ص 57.