تشكيل امپراتورى صفويه پىآمد تحولاتى است كه بعد از حملات مغول در ايران روى داد. يورش مداوم مغولان، از بسيارى از مناطق ايران جز ويرانهاى بر جاى نگذاشته بود. كاهش سريع جمعيت، قحطىهاى پى در پى، فقدان امنيت اجتماعى و از بين رفتن حاكميتِ قدرت مركزى، اوضاع سياسى و اجتماعى را آشفته ساخته بود. از لحاظ سياسى حملات مغولان دورهاى طولانى از تشتت و پراكندگى و ضعف قدرت مركزى ايجاد كرد كه تا ظهور صفويان به طول انجاميد. در اين مدت قبايل متعددى در عرصه سياست ايران ظهور كردند و مدتى كنترل بخشى از ايران را به دست گرفتند، اما به جز دوره كوتاه تيمور، هيچ يك نتوانستند بر تمام ايران مسلط شوند.از لحاظ فرهنگى در اين دوره شاهد دو جريان هستيم كه زمينهساز ظهور صفويه شدند: جريان اوّل رشد تصوف و خانقاهها و فرقههاى صوفى است. بحرانى بودن اوضاع و احترام حاكمان به شيوخ و صوفيان، تصوف را به جريان عمده اجتماعى ـ فرهنگى مبدل كرد. جريان ديگر