طبقه‏بندى زمين‏ها و نظام حقوقى آن - اندیشه سیاسی محقق کرکی نسخه متنی

‌
نمىكند، محروم شده است1. هرچند او اين جملات را با ابهام بيان كرده اما ظاهراً مقصود وى متعذر بودن مراجعت به وطن خويش، جبل عامل است كه در آن ايام علماى شيعى آن‏جا به دليل تعصبات موجود امنيت چندانى نداشتند.

به هر حال كركى مىنويسد: براى گذران زندگى در عراق از اموال خراجيه استفاده مىكند و اين امر مخالفت‏هاى زيادى را برانگيخته است. شاه اسماعيل در سفر خود به عراق براى كركى كه از مشهورترين علماى زمان بود مبلغى را مقرركرد تاساليانه به وى پرداخت‏شود وگويا عوايدبرخى ازقريه‏ها وروستاها نيز به كركى بخشيده شده بود، چرا كه مخالفان كركى به خراج گرفتن او اشاره كرده‏اند. هم‏چنين به نحوه رفتار وى با كشاورزان نيز اشاراتى شده است.

قاطعة اللجاج به لحاظ محتوايى به دو بخش عمده تقسيم مىشود: در بخش اوّل به مسائل مقدماتى پرداخته مىشود و حاوى مطالبى در زمينه طبقه‏بندى اراضى و نظام حقوق اراضى است و بخش دوم به اصل مسئله جواز ارتزاق از عوايد دولت از ديدگاه شيعى و حواشى آن اختصاص دارد.

از تاريخ نگارش رساله الأرض المندرسة اطلاعى نداريم، اما موضوع آن مربوط به بررسى وضعيت مالكيت زمين‏هاى رها شده‏اى است كه صاحب قبلى آن مسلمان بوده. اين رساله در طبقه‏بندى دوگانه ما از رساله قاطعة اللجاج، در بخش اوّل آن جاى مىگيرد.

طبقه‏بندى زمين‏ها و نظام حقوقى آن

1. قاطعة اللجاج، ص 237.