لطفا منتظر باشید ...
متحمل آزار و شكنجه و مرگ بودند. در اين دوره تعصبات مذهبى بهگونهاى رشد يافته بود كه در صورت شكست صفويه، سلاطين عثمانى سياستهاى خشن مذهبى خود را در ايران به كار مىگرفتند و شيعيان را در جهان اسلام منزوى مىساختند.
حوزههاى علمى و مراكز فرهنگي
در اين دوره، هستههاى اصلى حوزههاى علمى شيعه در عراق، شام و بحرين واقع شده است. در ايران به لحاظ در اقليّت بودن شيعه و سياست بيشتر دولتها كه معمولاً بر دفاع از تسنّن استوار بود، حوزههاى علمى شيعه نتوانسته بود رشد مطلوبى داشته باشد. در بعضى از شهرهاى شيعهنشين چون قم و رى مدارس علمى شيعه رونق داشت اما از نظر علمى در سطحِ حوزههاى شيعى خارج از ايران نبود.پربارترين حوزه علميه شيعه در اين دوره حوزه حلّه است كه با تدابير علماى شيعه آن ديار از گزند هجوم ويرانگر مغولان مصون مانده بود1. بعد از فتح بغداد به دست هولاكو (656 ق.) مدارس شيعى اين شهر به حلّه منتقل شدند. ظهور عالمان بزرگى چون محقّق حلّى (م. 677 ق.)، علاّمه حلّى (م. 726 ق.) و خاندان آل طاووس به حوزه حلّه عظمت خاصى بخشيد2. علماى حلّه با بينش واقعگرايانه خود، در روند رشد تشيّع نقش مؤثرى ايفا كردند. علاّمه حلّى در دربار ايلخان مغول (الجايتو) حضور يافت و با شركت مؤثر در بحثهاى مذهبى، كه با حضور علماى بزرگ جهان اسلام برگزار مىشد، نقش مؤثرى در گرايش ايلخان به تشيّع1. محمد مهدى الآصفى، تاريخ فقه شيعه، ترجمه عبدالرضا محمد حسينزاده، ص 93.2. درباره علماى مدرسه حلّه به غير از منبع پيشين ر. ك: دكتر كامل مصطفى شيبى، همان، ص 96 ـ 100 و سيد محمد غروى، الحوزة العلمية فى النجف الاشرف، ص 79 ـ 96.
