اندیشه سیاسی محقق کرکی نسخه متنی

‌
پذيرش همكارى شود و در صورت عدم پذيرش خطرى او و ساير مؤمنان را تهديد كند، همكارى جائز است و در غير اين موارد حرام است و در هر صورت همكارى با جائر در قتل و ظلم به هيچ وجه جائز نيست1.

بدين ترتيب اين همكارى بيانگر مشروعيت دادن به دولت نبوده و براى تأمين مصالح خاصى صورت مىگرفته است، طبعاً در شرايطى كه كركى قرار داشت اين همكارى فوايد زيادى براى علما و مذهب تشيّع در بر داشت لذا به مصلحت تشيّع بود كه سياست همكارى اتخاذ شود. از سوى ديگر نهادهاى علمى در قرون وسطاى اسلامى تا حد زيادى وابسته به سياست‏هاى شاهان بوده‏اند. از لحاظ مادى رونق حوزه‏ها و مراكز علمى به كمكهاى شاهان و سياستمداران وابسته بود و از لحاظ سياسى حمايت دربار و سياست‏مداران از عالمان آنان را از خطرهاى احتمالى مصون مىداشت؛ به‏خصوص در آن زمان كه بسيارى از علما و فلاسفه قربانى تعصبات مذهبى و فكرى مىشدند.

كركى در رساله خراجيه خود، به نياز علما و نهادهاى علمى به سلاطين اشاره كرده. وى معتقد است سلاطين و دولت‏ها مروج علم و عالمان بوده‏اند و هرگاه توجه حاكمان به عالمان كم شده است علم و عالمان نيز رو به ضعف نهاده‏اند2.

بنابراين سنت همكارى با دولت‏هاى جور در شيعه وجود داشته و هدف آن، نه مشروعيت بخشيدن به حكام، كه ترويج احكام دين و رواج علم و دانش بوده است و كركى بنابراين سيره به دربار صفوى نزديك مىشود و با آن همكارى مىكند.

1. جامع‏المقاصد، ج 3، ص 489.

2. قاطعة اللجاج، ص 86.