اندیشه سیاسی محقق کرکی نسخه متنی

‌
آغاز درگيرى با صفويان با شدت و خشونت بسيار بر اين سياست اصرار مىورزيدند. صفويان بزرگ‏ترين مانع عثمانىها براى تسلط بر جهان اسلام و احياى خلافت اسلامى محسوب مىشدند، لذا عثمانيان سعى داشتند به هر وسيله‏اى آنان را از سر راه خود بردارند. و براى اين منظور فتاواى مذهبى و تهييج روحيه مذهبى مردم و سربازان، حربه خوبى بود كه همواره عليه صفويه به كار گرفته مىشد. جنگ‏هاى سلاطين عثمانى با صفويان جهاد تلقى مىشد و قبل از جنگ، فتاوايى از علماى بزرگ عثمانى براى تشويق سربازان عليه تشيّع منتشر مىشد.

قبل از جنگ چالدران علماى عثمانى فتوا دادند كه قتل يك شيعه به مراتب بهتر از قتل هفتاد كافر حربى است و اين فتوا بهانه‏اى شد براى قتل‏عام وسيع شيعيان عثمانى و تهييج سربازان. اين فتاوا در طول دوره طولانى نزاع ايران و عثمانى بارها تكرار شد و فجايع بسيار آفريد و نتيجه آن، پاكسازى وسيع شيعيان در قلمرو عثمانى بود به نحوى كه بسيارى از شهرهاى شيعه‏نشين به كلى از شيعيان تخليه شد و تشيّع در قلمرو عثمانى رو به تقيه و پنهان‏كارى آورد.

ازبكان نيز به تبعيت از عثمانى از اين حربه استفاده مىكردند و جنگ‏هاى خود را به استناد فتاواى فقها جهاد تلقى مىكردند و هدف خود را گسترش اسلام مىدانستند. آنان هرگاه موفق به گشودن هرات مىشدند، عده‏اى را به جرم شيعه بودن به قتل مىرساندند.

هدف اصلى اين جنگ‏ها سياست و توسعه ارضى بود و مذهب پوششى بود بر اين واقعيت. اين واقعيت را از لابه‏لاى نامه‏هاى رد و بدل شده بين حاكمان مىتوان دريافت. به هر حال سخت‏گيرى و تعصب حكومت‏ها مانع انتشار آزاد مذاهب مىشد و مذهب افراد را حاكمان انتخاب مىكردند و مخالفان مجبور به پنهان‏كارى و در غير اين‏صورت،