اندیشه سیاسی محقق کرکی نسخه متنی

‌
اجازه روايت داشت.

در همين زمان در كنار حوزه‏هاى علمى شام و عراق، در بحرين نيز كه از قديمىترين نواحى شيعه‏نشين دنياى اسلام است، حوزه‏هاى علمى شيعى وجود داشت. گويا در حوزه بحرين تفكّر اخبارىگرى از نفوذ زيادى برخوردار بود؛ گرچه هنوز جريان اخبارىگرى به عنوان يك جريان ضد اصولى تدوين نشده بود1.

تمايلات اخبارىگرى در آراى ابن ابى جمهور احسائى (901 ق.) عالم مشهور بحرينى در قرن نهم به خوبى مشهود است2. شيخ ابراهيم قطيفى از معاصران و مخالفان كركى، از علماى مشهور بحرين است.

در مورد حوزه‏هاى علميه اهل تسنن در خارج از ايران، مىتوان به حوزه‏هاى دمشق، قاهره و حرمين شريفين اشاره كرد. در داخل ايران مراكز علمى اهل تسنّن در اكثر شهرها كم و بيش وجود داشت اما از مراكز عمده فرهنگى اين عصر مىتوان به شيراز اشاره كرد كه علماى بزرگى چون بيضاوى (685 ق.) مفسر معروف و دوانى (908 ق.) متكلم و فيلسوف قرن نهم را در خود پرورش داده بود. خاندان دشتكى شيراز از مشاهير علماى شيراز بودند از معروف‏ترين آن‏ها مىتوان به غياث‏الدين منصور دشتكى از معاصران كركى و صدر شاه طهماسب اشاره كرد. هرات از ديگر مراكز فرهنگى مهم اين عصر است كه به سبب وجود سلاطين تيمورى، كه به علم و ادب اهميت مىدادند، هميشه مأمن علماي

1. جعفر المهاجر، همان، ص 128.

2. وى ظاهراً متولد 838 قمرى است و وفاتش بايد در سال‏هاى 901 ـ 907 ق. صورت گرفته باشد. ابن ابىجمهور مدتى را در ايران به سر برده و بعضى از كتب خود چون زاد المسافرين را در ايران نوشته است. شيوه مناظرات وى با علماى اهل تسنن مشهور است. كتاب فقهى ابن ابى جمهور، غوالى اللئالى است. براى توضيحات بيش‏تر در مورد وى ر.ك: كامل مصطفى شيبى، همان، ص 315. و روضات الجنات، ج 7، ص 28 ـ 34. و نيز آية‏اللّه مرعشى نجفى رحمه‏الله، مقدّمه غوالى اللئالى العزيزيه.