اندیشه سیاسی محقق کرکی نسخه متنی

‌
قزلباشان به ماوراءالنهر پناه برد و در آن‏جا به تشويق و تهييج ازبكان عليه صفويه مشغول شد.

عده ديگرى از علماى سنى ايران نيز كه بر مذهب خود پافشارى كردند، قربانى خشونت قزلباشان شده، به قتل رسيدند. قاضى ميبدى (910 ق.) و سيف‏الدين تفتازانى (916 ق.) در زمره قربانيان سياست مذهبى صفويان محسوب مىشوند. با استقرار دولت صفوى به تدريج حوزه‏هاى علمى اهل تسنن جاى خود را به مدارس علمى شيعى دادند و ايران به يكى از مراكز اصلى علمى و فرهنگى شيعه مبدل گرديد.

محقق كركى و اندكى از علماى عرب كه به همراه وى به ايران آمدند، بانيان اصلى حوزه‏هاى علميه ايران محسوب مىشوند. كار محقق كركى، به‏خصوص در دوره شاه اسماعيل، تبليغ و پاسخ‏گويى به مسائل روز و نيز پايه‏گذارى حوزه‏هاى علميه در شهرهاى مختلف ايران است. وى با حضور خود در شهرها مردم و عالمان شيعه شده را به مبانى فقهى و كلامى شيعه آشنا مىكرد1. و حوزه‏هاى علميه شيعه را بنيان مىگذاشت. وى از جمله در كاشان و اصفهان حوزه علمى پربارى را بنا نهاد كه بعدها علماى بزرگى را در خود پرورش دادند. از كارهاى وى، تلاش براى تصحيح قبله‏يابى شهرهاى ايران است كه مخالفت‏هاى زيادى را نيز به همراه داشت2. محقق كركى در اين دوره به تربيت شاگردانى همت گماشت كه هر يك از آن‏ها در روند رشد حوزه‏ها مؤثر واقع شدند. شاگردان او را چهارصد نفر ذكر كرده‏اند. از سوى ديگر محقق كه خود

1. محقق كركى يك بار تلاش كرد تا قواعد علامه را به غياث‏الدين منصور عالم مشهور تدريس كند، اما موفق نشد. ر.ك: احسن التواريخ، ص 249. و مقاله زندگىنامه محقق در همين مجموعه.

2. خوانسارى، روضات الجنات، ج 4، ص 372 و توضيحات احسن التواريخ، ص 688.