اندیشه سیاسی محقق کرکی نسخه متنی

‌
قدرت را عملاً به دست گرفتند. در اين اوضاع ديگر اثرى از اطاعت صوفيانه از مرشد كامل به چشم نمىخورد. تنها قدرت و مناصب مهم سياسى بود كه قزلباشان را به رقابت وامىداشت. آن‏ها حتى در حضور شاه يك‏ديگر را به قتل مىرساندند و اين اختلافات تا سال 939 ق.، كه شاه با قتل يكى از سرداران قزلباش عملاً خود قدرت را به دست گرفت، ادامه يافت.

كركى در اوج اين رقابت‏ها وارد دستگاه صفوى شد و حضور وى قزلباشان را نگران كرد. به همين علت آنان درصدد برآمدند تا او را به قتل برسانند. محمود بيگ مهردار از سران قزلباش طرّاح اين نقشه بود كه قبل از آن‏كه اقدامى بكند، در ميدان مسابقه با سقوط از اسب جان سپرد1 لذا اين را از كرامات محقق كركى برشمرده‏اند.

از اين‏رو احتمال مسموم كردن محقق كركى كه از قول پدر شيخ بهايى نقل شده است، بعيد به نظر نمىرسد؛ با توجه به اين‏كه وى در زمانى فوت كرد كه درصدد رجوع به ايران بود و مراجعت وى با اختيارات وسيعى كه شاه به او داده بود خطر بزرگى براى قزلباشان محسوب مىشد.

اختلاف قزلباشان و علما بعد از آن نيز ادامه يافت اما شاهان صفوى بعد از تثبيت نظام به علما نياز بيش‏ترى داشتند، تا قزلباشان؛ به‏خصوص كه قبايل قزلباش با رقابت‏هاى خونين خود بارها نظام صفوى را تا سر حد سقوط پيش بردند. بنابراين، اين قزلباشان بودند كه نهايتاً حذف يا به كارهاى پست گماشته شدند.

1. احسن التواريخ، ص 330؛ خلاصة التواريخ، ص 238؛ رياض، ج 3، ص 453.