اندیشه سیاسی محقق کرکی نسخه متنی

‌
مخصوصى براى آن‏ها معين كرد. اقدامات او جهانْ‏شاه قره قويونلو را به هراس انداخت و جنيد به دستور او مجبور شد از اردبيل خارج شود و به آناتولى ـ جايى كه پيروان زيادى داشت ـ پناه برد.

جنيد مدت‏ها در آناتولى و سوريه سرگردان بود و به علت عدم پذيرش حكام محلّى و مخالفت علما با عقايدِ وى، نمىتوانست در جايى مستقر شود1. اين سرگردانى و در به درى عزم او را در به دست گرفتن قدرت سياسى جزم‏تر كرد.

در اين دوران، از تلاش‏هاى تبليغى جنيد به سبب ويژگىهاى خاصِ فرهنگى قبايل اين منطقه، استقبال گرديد، كه در مراحل بعدى به نفع صفويان تمام شد. احتمالاً جنيد با درك ويژگىهاى اعتقادى مردم اين منطقه ـ كه با نوعى تشيّع ابتدايى آميخته به غلوّ مشخص مىشد ـ عقايد غاليانه خود را ابراز كرده است. به هر حال به نظر مىرسد جنيد با درك ويژگىهاى فرهنگى اين قبايل به اين نتيجه رسيد كه با اظهار تشيّع غاليانه مىتواند به خوبى از نيروى اين قبايل در رسيدن به قدرت سياسى استفاده كند.

به گفته روزبهان خنجى بر اثر جاذبه شخصيت جنيد و سخنان او چنان خود باخته گرديدند كه خويش را بنده و او را پروردگار دانستند. مريدانش شرط صوفىگرى را اطاعت كوركورانه از او و جان باختن در راه مرشد كامل تلقى مىكردند و او را تجسم خدا در وجود انسان و خداى زنده مىدانستند2. همين اعتقادات علما را واداشت جنيد و هركه را به او بگرود، كافر بخوانند.

1. والتر هينتس، همان، ص 22.

2. روزبهان خنجى، تاريخ عالم آراى امينى، تصحيح جان وودز، ص 272.