(عنوان سوم در كيفيت ارث قردن ولاءِ ضامن جريره) - حاشیه بر رساله ارث ملا هاشم خراسانی نسخه متنی

اعمام ابوينى يا ابى آن معتق خواهد بود. و هر گاه عتق كننده و وارث او همه مرده باشند ظاهر اينست كه مولاى مولاى معتق وارث خواهد بود. و اگر آن هم نباشد قرابت مولاى مولا به تفصيلى كه گذشت.

(عنوان سوم در كيفيت ارث قردن ولاءِ ضامن جريره)

و مراد از ضامن جريره آن است كه كسى ضامن بشود كه هر جريره و جناياتى كه از ديگرى صادر شود و ديه داشته باشد ديه او را بدهد و ارث او را هم ببرد و اين ضمانت گاهى از دو طرف مى‏شود و گاهى از يك طرف و هر دو قسم صحيح است و شرط است در وارث بودن ضامن جريره چند امر:

(اول) آن كه آن ضامن جريره مانعى از موانع ده گانه ارث نداشته باشد نظير وجود وارثى اقرب از ضامن جريره مثل وجود طبقات ثلاثه از ارحام و وجود مولاى معتق.

(دوم) آن كه عقد مشتمل بر ايجاب و قبول واقع بسازند و شرط نيست در آن لفظ مخصوصى بلكه كفايت مى‏كند در آن هر لفظى كه دلالت كند بر اين معنى و بايد موجب و قابل بالغ و عاقل و قاصد باشند.

(سوم) حريت ضامن [1] و مضمون عنه كه اگر عبدى ضمانت بنمايد يا حرى ضمانت عبدى بنمايد ضمانتش باطل خواهد بود.

(چهارم) آن كه مضمون عنه در حال عقد ضمانت مثل حال موت وارث اقربى نداشته باشد از طبقات ثلاثه ارحام و از مولاى معتق، بلى احد الزوجين با ضامن جريره وارث‏اند و نصيب اعلا را هم مى‏برند از نصف و ربع.

[1] با اذن مولى خالى از تأمل نيست.