حق السكنى و العمرى و الرقبى - حاشیه بر رساله ارث ملا هاشم خراسانی نسخه متنی

اراضى است ارث مى‏برد هر چند بر فرض اخذ زوجه به شفعه و انتقال آن اراضى به ورثه، زوجه از ارث بردن از آن اراضى محروم است [1] و هم چنين ظاهر بعضى از فقهاء آنست كه زوجه از حق الخيارى كه متعلق به اراضى باشد و هكذا غير ولد اكبر از حق الخيارى كه متعلق به اعيان حبوه باشد ارث مى‏برند هر چند بر فرض فسخ حبوه منتقل مى‏شود به ولد اكبر و ارض بغير زوجه زيرا كه شرط نيست در ذى الحق شدن كه ذى الحق كسى باشد كه به اعمال حق مالك آن عين متعلق حب يا بعض آن بشود چنانچه جعل خيار كه از براى اجنبى مى‏نمايند، آن اجنبى مى‏تواند فسخ بنمايد با آن كه حق تصرف در آن چه به فسخ مسترد مى‏شود ندارد و لكن چون متحمل است اشتراط مرقوم لذا در اصل ارث بردن زوجه از حق الشفعه و از حق الخيار متعلق به اراضى و در ارث بردن غير ولد اكبر از حق الخيار متعلق به اعيان حبوه تأمل و اشكال است [2] و طريق احتياط هم معلوم است.

حق السكنى و العمرى و الرقبى

‏

پس هر گاه مالك به كسى حق السكنى بدهد در خانه‏اش مثلا تا مدت معينه‏اى، يا سكنى بدهد او را در

[1] بلكه محروم نيست و مأخوذ به ملك خودش منتقل مى‏شود به پول خودش و از ميت تلقى نمى‏كند ارثاً.

[2] اقوى آنست كه آن چه زن از آن محروم است و حبوه كه غير ولد اكبر از آن محروم است اگر ميت در زمان حياة خريده باشد و خيار داشته باشد از براى زوجه در فرض اول و ساير ورثه در فرض دوم خيار باشد و پس از اعمال خيار به اجتماع جميع ورثه بر فسخ، زن از ثمن آن، ربع يا ثمن خود را مى‏برد و ساير ورثه نيز از ثمن حبوه ارث خود را مى‏برند و اگر ميت فروخته باشد به بيع خيارى آن چه را كه زن از آن محروم است و هم چنين حبوه را، از براى زن در فرض اول و ورثه در فرض دوم ظاهراً خيار نباشد و خيار در حبوه منحصر به ولد اكبر است.