تفسیر هدایت جلد 15

هر امّتى كه از رهبر خود پيروى كند، و به ارزشهاى حق پايبند باشد و در ميانشان الفت و دوستى و برادرى برقرار باشد، بر اقدامات تفرقه‏افكنى پيروز مى‏شود. و پروردگار ما اين موضعگيرى شكوهمند را به عنوان كرامت و بزرگوارى انصار ثبت و مسجّل كرده تا نمونه‏اى باشد بر آنچه اسلام با نفوس مى‏كند و به بشريت، نسلى پس از نسلى، و طبيعة به امّت اسلام، راز پيروزيهايش را در تاريخ و راه آن را توضيح دهد، و بيان كند كه نخستين پيشاهنگان مخلص آن روز جهان را با اين روح ايمانى والا رهبرى كردند. پس خداى عزّ و جلّ گفت:

«وَ الَّذِينَ تَبَوَّؤُا الدَّارَ وَ الْإِيمانَ مِنْ قَبْلِهِمْ و كسانى كه پيش از آمدن مهاجران در ديار خود فرود آمده بوده‏اند و ايمان آورده‏اند.»

يعنى نسلهاى مؤمن پيش از انصار، و گفته‏اند: معنى اين آيه چنين است:

در آن ديار فرود آمده و ايمان خالصانه ورزيده بودند، يا ايمان را به عنوان وطن و زادگاه خود گرفته بودند، و مثل آنان مثل سلمان است كه چون از او درباره نسبش پرسيدند، گفت: من پسر اسلامم. سپس از يكديگر پرسيدند: چگونه پروردگار ما گفت: كه آنان پيش از مهاجران ايمان آورده‏اند، آيا مگر نه اين كه مهاجران در ايمان آوردن بر آنان پيشى دارند؟ و جمعى پاسخ دادند: چرا، ولى بيگمان بعضى از ايشان بر آنان پيشى گرفته‏اند و ديگران هم به ايشان پيوسته و ملحق شده‏اند، پس كلمه «مِنْ قَبْلِهِمْ پيش از ايشان» مخصوص به ايمان است.

به نظر من چنين مى‏رسد كه بدين معنى است كه تبوّؤا دار الايمان آنان در سراى ايمان فرود آمدند و جا گرفتند، پس معنى «الدار سراى» تقارن است، چنان كه گوييم: ركبت البحر و الريح الهائجة به دريا (به كشتى) برنشستم و باد توفنده، يعنى مقارن بود با توفندگى باد.

در ادبيات اسلامى تعبير به دار الإسلام شهرت يافته و شايد از همين آيه الهام گرفته شده است.

در حديث از امام صادق (عليه السلام) آمده: «ايمان، بعضى از بعض ديگر