تفسیر هدایت جلد 15

سخن گفت، و در پايان فصل نقش آنان را در گمراه كردن مردم فاش و رسوا ساخت كه آنان مانند شيطان گمراه كننده‏اند كه پيروان خود را به آتش دوزخ مى‏كشاند و آن گاه خود از آنها بيزارى مى‏جويد.

از آنجا كه دامهاى شيطان براى هر انسانى، حتى مؤمنان، نهاده شده ناگزير بايد براى محفوظ ماندن از آنها به پرهيزگارى متوسّل و پناهنده شد، هم چنان كه منافقان كه نقش شيطان را در ميان امّت اسلامى ايفا مى‏كنند مى‏كوشند تا مؤمنان را از صفت ايثار و از خود گذشتگى جدا سازند و آنان را متفرق و پراكنده سازند و سپس پاره‏اى از آنان را به حزب خود بكشانند، از اين رو روحى الهى در اين درس دعوت به تقوا و ترس از خدا، و انديشيدن به آينده آخرت، و احساس نگهبانى و چيرگى خداوند از طريق ذكر دايم او مى‏كند تا انسان را از انحراف حفظ كند و بر ضد شيطان پناه دهد و مصون دارد.

اين آيات باختصار به تفاوت بزرگى كه ميان اهل بهشت و اهل آتش وجود دارد اشاره مى‏كند، سپس سياق آيات به ستودن عظمت قرآن و كارآمد بودن آن در تأثير مى‏پردازد از اين لحاظ كه قرآن راهى است كه آفريده را به آفريدگارش مربوط مى‏كند و وى را به ياد او مى‏آورد، و قرآن چنان است كه اگر بر كوهى فرود مى‏آمد كوه از بيم پروردگارش بدو نيم مى‏شد و از خوف خدا فرو مى‏پاشيد، و بايد دريابى و بدانى كه چه قدر بايد دل آدمى سخت باشد كه از آيات حكيمانه قرآن متأثّر نشود! ولى انسان نمى‏تواند اين گنج بزرگ الهى را كشف كند مگر آنكه خرد خود را به انديشيدن در اين آيات و فكر كردن به امثال و داستانهاى آن بگمارد و به كار برد.

قرآن عظمت خود را از آنجا به دست آورده كه سخن آفريدگار و تجلّى اعظم او بر آفريدگان اوست، و اين حقيقت همان است كه رابطه ميان سخن گفتن از عظمت قرآن در آيه (21) و گفتگو از صفات خداوند را در آيات (22- 24) براى ما آشكار مى‏سازد، زيرا عظمت قرآن از عظمت آفريننده آن است كه در نامها و صفات او جلوه‏گر شده است. و بيم از خداوند براى كسى حاصل و متحقق نمى‏شود مگر آنكه به افقهاى والاى شناخت ذات سبحان او بالا رود، و اين مراد با شناختن