تفسیر هدایت جلد 15

رو مستثنى كرده است كه انظار را متوجه اين بخش از زندگى ابراهيم و چاره آن سازد، و فهم نادرست آن مؤمنان را به رفتارهايى نادرست در رابطه خود با دشمنان خدا مى‏كشاند، كه آن را موجبى براى توجيه دوستى با خويشاوندانى كه از آن شمارند و دوستدارى آنان پندارند. هنگامى كه ابراهيم (عليه السّلام) به عموى خود آزر وعده طلب آمرزش داد و براى او آمرزش خواست، وى هنوز دشمنى خود را آشكار نكرده بود، وى بظاهر در حال شركى موروثى يا دشمنى شخصى تنها بر ضد خود ابراهيم (عليه السّلام) بسر مى‏برد، يا شايد آزر مانند ديگر افراد خاندان ابراهيم زير چتر دين حنيف بود، ولى در برابر فشار اجتماع از پا درآمد و اندك اندك به شرك گراييد تا آنكه كاملا به انحراف از حق و دشمنى با خدا و ابراهيم (عليه السّلام) كشانده شد، و گر نه طلب آمرزش براى مشركان بر پيامبران ممنوع است، خداى تعالى گفت: «ما كانَ لِلنَّبِيِّ وَ الَّذِينَ آمَنُوا أَنْ يَسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِكِينَ وَ لَوْ كانُوا أُولِي قُرْبى‏ مِنْ بَعْدِ ما تَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُمْ أَصْحابُ الْجَحِيمِ. وَ ما كانَ اسْتِغْفارُ إِبْراهِيمَ لِأَبِيهِ إِلَّا عَنْ مَوْعِدَةٍ وَعَدَها إِيَّاهُ فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوٌّ لِلَّهِ تَبَرَّأَ مِنْهُ إِنَّ إِبْراهِيمَ لَأَوَّاهٌ حَلِيمٌ «11»- نبايد پيامبر و كسانى كه ايمان آورده‏اند براى مشركان هر چند از خويشاوندان باشند- پس از آن كه دانستند كه آنان به جهنم مى‏روند- طلب آمرزش كنند. آمرزش خواستن ابراهيم براى پدرش، نبود مگر به خاطر وعده‏اى كه به او داده بود. و چون براى او آشكار شد كه پدرش دشمن خداست، از او بيزارى جست. زيرا ابراهيم بسيار خدا ترس و بردبار بود.»

از اين آيه معلوم مى‏شود كه طلب آمرزش براى او پيش از آن كه موضعگيرى نهائيش آشكار شود روا بوده است و به طلب هدايت او تأويل مى‏شود، چنان كه پيامبر خدا (صلّى الله عليه وآله) براى قوم خود درخواست هدايت مى‏كند و گويد:

«اللّهم اهد قومى فانّهم لا يعلمون- خداوندا قوم مرا هدايت كن كه براستى نمى‏دانند»، امّا وقتى موضعگيرى مشرك معلوم شد و به سبب عناد و انكار خود از

11- التوبة/ 113 و 114.