تفسیر هدایت جلد 15

جهاد بالاترين درجات عملى است. و دل تسبيح گوى همان است كه صاحب خود را به جهاد برمى‏انگيزد و او را رزمنده‏اى اصلاح كننده در زمين مى‏سازد كه براى هر كار نيك و خير مى‏كوشد نه تبهكارى فساد انگيز و گردنكش. و يادآورى از تسبيح كردن هر چيز، انسان را به اين حقيقت مى‏رساند كه تسبيح نكردن يا نافرمانى او نسبت به خداى عزّ و جلّ نه تنها سر پيچى از امر اوست بلكه استثنا و موردى نادر از قوانين طبيعت و حركت و رفتار آن است.

«سَبَّحَ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ- خدا را تسبيح گويند هر چه در آسمانها و در زمين است.»

اين تسبيح نيست كه از او الاهى مى‏سازد (چنان كه در مورد خدايان دروغينى كه مردم با ستايش خود نسبت به آنها، آنها را ساخته‏اند) بلكه او به خودى خود خداوند است و تسبيح هيچ كس چيزى بدو نمى‏افزايد و تسبيح نكردن كسى نيز از او چيزى نمى‏كاهد، زيرا او هماره و جاودانه پيروزمند و حكيم است.

«وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ- و اوست پيروزمند و حكيم.»

پيروزمندى و حكمت او در نمايشگاه تمام آفريدگان، و بويژه در ميدانهاى جهاد متجلّى است، بدين معنى كه يارى پيروزمندانه او به مؤمنان نمودار پيروزمندى و تسلّط اوست، و امّا حكمتش آن گاه جلوه‏گر مى‏شود كه جز كسى را كه بدو يارى داده و از راه او پيروى كرده باشد يارى و پيروزى نمى‏دهد.

[2] سياق آيات مؤمنان را از يكى از صفات نفاق و دورويى كه همان جدايى ميان گفتار و كردار است به بانگ رسا آگاهى مى‏دهد، يكى از مفسّران مى‏پرسد: چگونه اين آيه كه نهيبى است بر دوگانگى موجود در نفاق و دورويى مؤمنان را مخاطب قرار مى‏دهد؟ آيا آنها مؤمن نيستند و اين حالت از صفات منافقان نيست؟ بلى، چنين است ولى اگر مؤمن هم احتياط نكند در گودالى از گودالهاى نفاق فرو مى‏افتد، به استثناى كاملان، هر فردى (حتى مؤمنان) پاره‏اى صفات نفاق را با خود دارند، مانند خلف وعده و دروغ، و هنگامى كه كار به حدّ تسلّط اين صفات بر جوهر زندگى او بكشد به منافقان مى‏پيوندد، و پيش از آن، كارى كه براى