تفسیر هدایت جلد 15

نمودار است و سبب اصلاحى فراگير براى زندگى بشريّت و طبيعة كسانى شده كه آيات خدا در محيط ايشان فرود آمده است. پس به وسيله رسالت بود كه پيامبر پيروان خود را از پليديها و آلودگيهاى جاهليت پاك ساخت و قرآن و حكمت را به آنان آموخت و خطّى اصلاحى در طول زمان و مكان ترسيم كرد و طرح افكند، و اگر پيامبر نمى‏بود بشر به دوران جاهليّت نخستين خود برمى‏گشت.

از آنجا كه حاملان رسالت و وارثان علم آن در مسئوليتهاى خود خيانت ورزيدند، سياق آيات متعرّض كسانى مى‏شود كه مسئوليّت تورات را پس از آن كه به آنان داده شد، تحمّل نكردند، همچون دراز گوشى كه كتابهاى دانش را حمل مى‏كند ولى هيچ بهره‏اى از آنها برنمى‏گيرد، و در اين بيان تحذير و هشدارى است نهانى براى مسلمانان كه مصداقى ديگر براى اين مثل نشوند.

وقتى قرآن از قسمتى از واقعيّت انحراف نزد يهوديان يادآورى مى‏كند- كسانى كه از بارزترين صفاتشان چنگ در زدن به مادّه و زندگى دنياست «وَ لَتَجِدَنَّهُمْ أَحْرَصَ النَّاسِ عَلى‏ حَياةٍ «2»- آنان را از مردم ديگر (حتّى مشركان) به زندگانى اينجهانى حريصتر خواهى يافت»- مقياسى دقيق براى شناخت دعوت كننده به حقّ و مدّعى چنان دعوتى به ما مى‏دهد و آن مقياس اين است كه كسى كه رسالت را حمل مى‏كند و حقّا به محتواى آن ايمان دارد در دفاع از آن رسالت از مرگ پروايى نمى‏كند.

سپس اهميّت نماز جمعه را تأكيد مى‏كند تا در مؤمنان توجّهى به جانب ارزشها به جاى بيهوده گرايى و سرگرمى و مادّه ايجاد كند و به سبب آن كه براى اين امّت نو پا وجه تميّزى از ديگر امّتها و شخصيّتى مستقل، با واجب ساختن مناسبتى دينى- اجتماعى در برابر روز شنبه يهوديان و يكشنبه نصرانيان، ثابت كند.

چون در انديشيدن خود ژرفتر شويم رابطه‏اى استوار ميان آغاز اين سوره با تسبيح و پايان آن با فراخواندن به نماز و شكيبايى بر آن در برابر فريفتن و دلربايى‏

2- البقرة/ 96.