تفسیر هدایت جلد 15

طرحهايش تعطيل شود. ولى اين آيات بر نقطه‏اى محورى دور مى‏زند كه همان موضعگيرى آنان نسبت به زندگى رسالتى از لحاظ مبدئى و نفسانى و اجتماعى و اقتصادى است.

سياق آيات در پايان سوره در برابر اين خط مكّارانه مى‏ايستد تا مؤمنان را به سوى حركتى معكوس و دو چندان بر ضدّ مكر منافقان پيش راند، با دعوت مؤمنان به اينكه داراييها و فرزندان ايشان را (چنان كه منافقان مى‏خواهند) از ذكر خدا و جهاد در راه او باز ندارد، به سبب خسارت بزرگى كه در آن است، و از سوى ديگر با تشويق مؤمنان بر پيشى گرفتن از اجل با انفاق از مال دنيا در راه او، به صورتى كه ايشان را درروند ستيزه و مسابقه با مرگ و دشمن قرار مى‏دهد، مسابقه‏اى كه داده‏هاى آن عبارت است از: اجل آينده، و تنها فرصتى اندك، و سرنوشت حتمى، و پيوستن يا به زيانمندان كه سهمشان عذاب است و يا به گروه صالحان كه نصيبشان بهشت است، و خردمند در چنين مسابقه‏اى از به كار بردن تمام كوشش خود باز نمى‏ايستد و هرگز فرصتى را تباه نمى‏سازد.

در آيات اين سوره بيانى درباره گوشه‏اى از مبانى نفاق را مى‏خوانيم همچون مخالفت با رهبرى مكتبى، و استكبار و بزرگى فروشى بر مستضعفان و فقيرانى كه پيرامون آنند، و فريفته شدن منافقان به اموالى كه دارند. در اينجا اين پرسش خودبخود پيش مى‏آيد: اين گفتگوى دراز دامن درباره نفاق و منافقين (دو رويى و دورويان) در بسيارى از مواضع قرآن تا آنجا كه خداوند سوره‏اى را به نام آنان اختصاص داده، براى چيست؟ و پاسخ چنان كه به نظر من مى‏رسد براى سه امر اصلى است:

يكم

براى بر حذر داشتن مؤمنان از خطر گرفتار شدن به نفاق و دورويى، و بويژه آن كه مؤمن به گرفتار شدن به بيمارى نفاق نزديكتر است تا گرفتارى به كفر، پس در اين صورت نياز دارد كه حدود اين منطقه خطرناك و صفات اهل آن و راههاى اجتناب از ورود در آن را براى رهايى از گزندهايش بشناسد.

دوم

براى جهت دادن به اهتمام رهبرى مكتبى و جامعه اسلامى به خطر