تفسیر هدایت جلد 15

خداوند زمين را پس از مردن آن زنده مى‏كند و چاره‏اى نداريم جز اين كه با نظرى موضوعى و شامل به آيات و رسالتهاى او بنگريم و مراجعه كنيم. از اين ديدگاه است كه خداى تعالى بدين گفته خود تأكيد مى‏كند كه:

«قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآياتِ- بتحقيق، ما آيات را بروشنى برايتان بيان كرديم.»

مراجعه به آيات ناظر بر اين حقيقت، خواه آنچه در تاريخ متجلّى شده يا در قرآن آمده، تضمين مى‏كند كه اعتماد به نفس به مؤمنان باز مى‏گردد، و آن اعتماد را چون درفشى پايدار مى‏گرداند كه به عقل مؤمنان درمى‏گنجد امّا چندان شكوهمند و بزرگ است كه تسليم بدان بر غير مؤمنان دشوار مى‏آيد.

«لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ- باشد كه به عقل دريابيد،» زيرا از مهمترين هدفهاى قرآن آگاه كردن انسان و برانگيختن تفكّر و خرد اوست. و اين كه خداوند بيدرنگ پس از تأكيد خود بر اين امر كه «او زمين را پس از مرگش زنده مى‏كند.»، ما را متوجّه آيات خود مى‏سازد ما را به اين حقيقت رهنمون است كه براستى آيات همان برنامه و راه درستى است كه شايسته است انسان نقطه آغاز حركت خود را به سوى اصلاح از آن راه قرار دهد، خواه اصلاح دلى كه بر اثر سختى و قساوت مى‏ميرد، و خواه اصلاح سرزمين و جامعه‏اى كه هر دو بر اثر جور و ستم فاسد و تباه مى‏شوند، هم چنان كه ما را بدين نكته رهنماست كه فقدان خشوع و سرسپردگى دلهاى مؤمنان و دچار شدن آنان اندك اندك به سخت دلى ناشى از دور شدن آنان از قرآن است، همان گونه كه دلهاى اهل كتاب سخت شد و با پشت سر نهادن كتاب كارشان به فسق كشيد، و براى درمان اين مشكل ريشه‏دار چاره‏اى جز بازگشت به آيات آن ندارند، آياتى كه آدمى را از تاريكى به روشنايى مى‏آورد.

پيش از آن كه به تفسير آيه آينده بپردازيم بايد به سه نكته درباره دو آيه گذشته اشاره كنيم:

اوّل

نوميدى از دگرگون شدن نتيجه داشتن زاويه‏اى محدود در انديشه و تفكّر انسان مؤمن (فرد، جامعه، و امّت) است و از آن روست كه آدمى فاصله خود را