خاتمیت نسخه متنی

مگر پس از آنكه آنها خودشان در آنچه كه مربوط به شخصيت و اخلاق و عادات خودشان است دگرگوني به وجود آورند ، فاسد گردند . كلمه لم يك افاده حتميت و ضرورت مي كند ، يعني خداوند هرگز چنين نبوده است كه بي جهت نعمتي را از قومي سلب كند ، لازمه خدائي خدا اينست كه اينچنين نباشد . هرگاه تعبيري به اين شكل در قرآن آمده است ، علما قطعيت و ابديت و عموميت را از آن استفاده مي كنند ، مثل آن آيه اي كه علماء علم اصول به آن استناد مي كنند : ما كنا معذبين حتي نبعث رسولا ( 1 ) ما چنين نبوده ايم كه قومي را عذاب كنيم قبل از اينكه پيغمبري در ميان آنها بفرستيم و اتمام حجت به طور كافي شده باشد ، يعني ما هيچ ملتي و فردي را قبل از اينكه به او اتمام حجت شده باشد و حقيقت براي او بيان و روشن شده باشد معذب نخواهيم كرد . علماي اصول مي گويند اين آيه تأييد مي كند قاعده [ ( قبح عقاب بلابيان ) ] را . ببينيد ، اگر در اين آيه اينطور آمده بود كه : ما عذبناهم قبل ان نبعث رسولا ، فقط حكايت مي كردكه ما در گذشته قبل از اينكه پيغمبري را مبعوث بكنيم قومي را عذاب نكرديم . در آنوقت مي گفتيم كه خدا از گذشته خبر داده است و نمي گويد كه در آينده اينچنين است ، نمي گويد ما هميشه اين جور هستيم . ولي وقتي كه با اين تعبير بيان مي كند كه : ما كنا معذبين حتي نبعث رسولا هرگز چنين نبوده ايم ، يعني خلاف مقام الوهيت و ربوبيت است كه قومي را معذب بكند قبل از آنكه اتمام حجت كافي به آن قوم شده باشد . اين آيه هم كه مي فرمايد : " ذلك بان الله لم يك مغيرا نعمة انعمها

1 سوره اسراء ، آيه 15 -