شرح نهج البلاغه نسخه متنی

شرح و تفسير:

پيوند مكتبى: همانگونه كه از گفتار بالا روشن شد، امام اين سخن را در پاسخ يكى از يارانش كه آرزوى حضور برادرش ر
ا در آن معركه داشت بيان كرد و به او فرمود: آيا قلب و فكر و علاقه برادرت با ماست؟! (فقال له عليه السلام: اهوى اخيك معنا؟) او در پاسخ عرض كرد: آرى (فقال: نعم).

امام فرمود: او نيز به طور مسلم در اين صحنه با ما بوده و حضور داشته است! (فقد شهدنا).

سپس افزود: (نه تنها او حضور داشته بلكه براى تو بگويم كه) گروهى در اين لشكر ما حضور داشته اند كه هم اكنون در صلب پدران و رحم مادرانند (هنوز متولد نشده اند) (و لقد شهدنا! فى عسكرنا هذا اقوام فى اصلاب الرجال و ارحام النساء).

همان اقوامى كه زمانهاى آينده آنها را به وجود مى آورد و آشكار مى سازد و لشكر ايمان به وسيله آنها قوى و نيرومند مى شود! (سيرعف بهم الزمان، و يقوى بهم الايمان).

آرى آنها كه در هر زمان و مكان در آينده دور و نزديك با ما پيوند مكتبى دارند، همه جا با ما هستند هر چند تقدير الهى در ميان صفوف آنها در ظاهر جدايى افكند.

ولى در عالم معنى همه با همند و در پيروزيها و بركات و حسنات الهى مشتركند.

جمله سيرعف بهم الزمان ترجمه تحت اللفظى اش چنين است: زمان آنها را همانند خون رعاف از بينى خود مى چكاند اين تعبير ظاهرا اشاره به اين است كه همانگونه كه خون در عروق انسان وجود دا
رد هر چند آشكار نيست ولى لحظه اى فرا ميرسد كه آشكار مى شود و به سادگى و آسانى از بدن بيرون مى ريزد، آنها نيز در باطن و درون اين جهان وجود دارند، ولى تدريجا طبق زمانبندى الهى از مرحله كمون به مرحله ظهور مى رسند و به وظايف خود مى پردازند.

ويژگى آنها در اين است كه: و يقوى بهم الايمان، دين و ايمان به وسيله آنها نيرو مى گيرد (و در مسير خدا و آيين حق گام برمى دارند و رسالتى را كه زمان و مكان بر عهده آنان گذارده است به درستى انجام مى دهند).

در ميان شارحان نهج البلاغه در اينجا گفتگوهايى درباره نحوه حضور غايبان درگرفته است كه آيا حضور آنها، حضور روحانى است؟ يعنى ارواح آنها كه قبل از بدنها آفريده شده اند در آنجا حضور دارند، يا حضور بالقوه است؟ يعنى گويى حضور دارند هر چند ظاهرا حاضر نيستند؟ ولى ظاهر اين است كه منظور امام (ع) حضور در تقسيم حسنات و نتيجه ها و پاداشهاست.

يعنى آنها كه دلهايشان با ماست و در حزب و گروه ما حزب الله قرار دارند، در پاداشهاى الهى با ما سهيم و شريكند و به اين ترتيب حضور معنوى در همه ميدانهاى مبارزه حق و باطل دارند.

همانها كه در زمان خود همان وظايفى را انجام مى دهند كه امروز ما انجام مى دهيم، گرچه
دست تقدير ميان ما و آنها جدايى افكنده، ولى عقايد يكى است و برنامه هاى عملى يكى، و به همين دليل همه در نتيجه كار يكديگر سهيم و شريكند، بلكه در حقيقت آنها وجود واحدى هستند كه هر زمان در لباسى تجلى مى كنند.

همانگونه كه لشكر باطل نيز چنين اند! آنها كه در مسير شيطان گام برمى دارند عقايدشان فاسد و اعمالشان آلوده و كارشان ظلم و ستم و بيدادگرى است و دلهايشان در اين مسير با هم است، در جرايم اعمال و كيفرها سهيم و شريكند، همانگونه كه شرح آن در ذيل خواهد آمد.

نكته:

محكمترين پيوندها! آنچه در اين خطبه آمده است بيان واقعيت مهمى در فرهنگهاى الهى است و پرده از روى مطلبى برمى دارد كه محاسبات دنياى مادى هرگز قادر به بيان آن نيست.

امام مهمترين پيوند در ميان مومنان را پيوند مكتب مى شمرد كه از هر پيوند ديگرى (نژاد، زبان، منافع اجتماعى، ايده هاى حزبى و مانند آن) برتر و والاترست و شعاع اين پيوند الهى تمام زمانها و مكانها را فرا مى گيرد و همه انسانهاى گذشته و امروز و آينده را در يك مجموعه الهى و روحانى گردآورى مى كند.

مى فرمايد: تمام مومنان امروز، و آنها كه در رحم مادرانند و هنوز متولد نشده اند يا كسانى كه قرنها بعد از اين از صلب
پدران در رحم مادران منتقل و سپس متولد و بزرگ مى شوند، در ميدان جنگ جمل حضور داشته اند! چرا كه اين يك مبارزه شخصى بر سر قدرت نبود، بلكه پيكار صفوف طرفداران حق در برابر باطل بود و اين دو صف همچون رگه هاى آب شيرين و شور تا نفخ صور جريان دارد و مومنان راستين در هر زمان و مكان در مسير جهان حق و در برابر جريان باطل به مبارزه برمى خيزند و همه در نتايج مبارزات يكديگر و افتخارات و بركات و پاداشهاى آن سهيمند.