لطفا منتظر باشید ...
خطبه 028-اندرز و هشدار
خطبه در يك نگاه:
اين خطبه يكى از معروفترين خطبه هاى اميرمومنان على عليه السلام است و به گفته شيخ مفيد در ارشاد، يكى از سخنانى است كه از آن حضرت به يادگار مانده و ارباب فهم و عقل و خرد، آن را حفظ كرده اند.و به گفته سيدرضى- چنان كه خواهد آمد- اگر سخنى پيدا شود كه انسانها را با قوت و قدرت، به سوى زهد در دنيا و توجه به آخرت سوق دهد، اين سخن است.در اين خطبه كوتاه- كه به گفته بعضى از محققان، به عنوان بخشى از خطبه 25 محسوب مى شود- امام، به ده نكته مهم درباره توجه به آخرت و زهد در دنيا و عدم اعتماد بر مواهب مادى و زرق و برق اين جهان و آمادگى هر چه بيشتر براى زندگى جاودان آخرت و هشدار نسبت به خطرات مهمى كه سعادت انسان را تهديد مى كند اشاره مى فرمايد.اين خطبه به حق از خطبه هاى تكان دهنده اى است كه انسان را به سوى زهد در دنيا و بى اعتنائى به زرق و برق و توجه به امر آخرت، سوق مى دهد و تعبيراتش، آن چنان صريح و دقيق است كه هر كس را كه كمترين شايستگى داشته باشد از خواب غفلت بيدار مى كند و در هر قسمت تحليل منطقى جالبى را همراه با تعبيرات خطابى ارائه مى دهد.مرحوم سيدرضى (قدس سره) در پايان اين خطبه توضيحاتى به اين شرح بيان فرموده است: من مى گويم اگر سخنى باشد كه در دنيا مردم را با نهايت قوت، به سوى زهد بكشاند و به عمل كردن براى آخرت وادار سازد، همين گفتار (مولا اميرمومنان على عليه السلام در اين خطبه) است كه مى تواند علاقه انسان را از آرزوهاى دراز قطع كند و جرقه بيدارى و تنفر از اعمال زشت را در دلها برافروزد.از شگفت آورترين جمله هاى اين خطبه، اين جملات است: الا و ان اليوم المضمار و غدا السباق و السبقه الجنه و الغايه النار، (آگاه باشيد! امروز روز تمرين و آمادگى و فردا روز مسابقه است.جايزه برندگان بهشت و سرانجام عقب ماندگان، آتش دوزخ است،) زيرا امام عليه السلام با اين كه در اين گفتارش الفاظ بلند و معانى و الا و تمثيل دقيق و تشبيه بجا به كار برده، سرى عجيب و معنايى لطيف در اين نهفته است و آن جمله (و السبقه الجنه، و الغايه النار) است.امام ميان دو لفظ السبقه و الغايه، به خاطر اختلاف معناى ظريف آنها، جدايى افكنده و در مورد بهشت فرمود: السبقه الجنه ولى در مورد جهنم نفرموده است: السبقه النار، زيرا سبقت جستن در مورد امرى دوست داشتنى است و اين از ويژگيهاى بهشت است كه در مورد آتش دوزخ- كه به خدا از آن پناه مى بريم- وج
ود ندارد.(به همين دليل امام نفرموده است: السبقه النار، بلكه فرموده: الغايه النار، زيرا مفهوم الغايه (پايان) مفهوم گسترده اى است كه در هر مورد ممكن است به كار رود، خواه مسرت بخش باشد يا نه)! در واقع اين واژه مانند واژه مسير و مال است (كه به معناى سرانجام مى آيد.همانگونه كه خداوند مى فرمايد: قل تمتعوا فان مصيركم الى النار- به كافران بگو: بهره بگيريد كه مصير (سرانجام) شما به سوى آتش است- روشن است كه در اين گونه موارد، جايز نيست كه گفته شود: سبقكم الى النار، (مسابقه شما به سوى آتش است).باز در اين خطبه دقت كن! كه باطنش شگفت آور و عمقش زياد و لطيف است: غالب كلمات مولى عليه السلام اين طور است.در بعضى از نسخه هاى نهج البلاغه، به جاى سبقه سبقه (به ضم سين) آمده است.سبقه نزد عرب، به جايزه اى گفته مى شود كه براى برنده مسابقه مى گذارند و معناى هر دو لفظ، به هم نزديك است، چرا كه جايزه را براى كار مذموم قرار نمى دهند، بلكه براى كار خوب و پسنديده قرار داده مى شود.
