خطبه 020-در منع از غفلت
ترجمه:
سخنى از امام (ع) كه از غفلت برحذر مى دارد و فرار (و حركت) به سوى خداوند را يادآور مى شود: اگر شما آنچه را كه مردگانتان بعد از مرگ مشاهده كرده اند، مى ديديد ناله سر مى داديد و وحشت مى كرديد و به سخن حق گوش فرا مى داديد و اطاعت مى كرديد، ولى آنچه آنها ديده اند از شما مستور و پنهان است، اما به زودى پرده ها كنار مى رود (و همه چيز را مشاهده خواهيد كرد) اگر چشم بصيرت را بگشاييد، وسايل بينايى شما فراهم شده است، و اگر گوش شنوا داشته باشيد سخنان حق به گوش شما رسانده شده، و اگر اهل هدايت باشيد وسايل هدايت فراهم گشته، (آرى!) به حق مى گويم حوادث عبرت انگيز، خود را آشكارا به شما نشان داده است و با صداى رسا و موثر، از آنچه ممنوع است نهى شده ايد، و هيچ كس بعد از رسولان آسمان (فرشتگان) جز بشر عهده دار تبليغ از سوى پروردگار نخواهد بود (پس در انتظار چه نشسته ايد؟).شرح و تفسير:
به زودى پرده ها كنار مى رود! طبق اين گفتار، امام (ع) به همه مردم هشدار مى دهد كه از خواب غفلت بيدار شوند و كوتاهيهاى خود را در طريق اطاعت و بندگى، جبران كنند و از آينده وحشتناكى كه در پيش است برحذر باشند و از تاريخ گذشته، عبرتبگيرند و براى ساختن آينده، از آن استمداد جويند.در بخش اول از اين سخن مى فرمايد: اگر شما آنچه را كه مردگانتان بعد از مرگ مشاهده كرده اند مى ديديد، شيون مى كرديد و وحشت مى نموديد و (به دنبال آن) به سخن حق گوش فرا مى داديد و اطاعت مى كرديد (فانكم لو قد عاينتم ما قد عاين من مات منكم لجزعتم و وهلتم، و سمعتم و اطعتم).از بعضى روايات استفاده مى شود كه حضرت، اين سخن را در جمعه اول بعد از بيعت بيان فرموده و مطابق روايت كافى نخست به مردم هشدار مى دهد كه نسبت به پيشوايان خود خيانت نكنند و وحدت صفوف خود را حفظ كنند و از آنچه مايه تفرقه است بپرهيزند، سپس جمله هاى بالا را براى تاكيد اين معنى بيان كرده است.در اين كه منظور مشاهده چه موضوعاتى است كه بعد از رفع حجاب تن و بينا شدن چشم دل و مشاهده عوالم بعد از مرگ، انسان را در وحشت و اضطراب فرو مى برد و به جزع وا مى دارد؟ در ميان دانشمندان گفتگوست، ولى مسلم اين است كه انسان در آن حالت از دو موضوع، شديدا ناراحت مى شود: نخست اين كه نتايج اعمال خويش را در برابر خود مى بيند و عقوبات و كيفرهايى را كه در انتظار اوست مشاهده مى كند و ديگر اين كه از كوتاهيهاى گذشته خويش تاسف مى خورد ك
ه مى توانست با استفاده از سرمايه عمر و امكاناتى كه خدا در اختيار او قرار داده بود به اوج سعادت برسد و به عالم ملكوت و جوار قرب خدا راه يابد، ولى همه اين فرصتها را از دست داد و از همه بدتر اين كه راهى به سوى بازگشت نيست.سپس در ادامه اين سخن مى فرمايد: ولى آنچه آنها ديده اند از شما مستور و پنهان است، اما به زودى پرده ها كنار مى رود (و شما نيز آن وضع وحشتناك را مشاهده خواهيد كرد) (و لكن محجوب عنكم ما قد عاينوا، و قريب ما يطرح الحجاب).اين كه شما از همه چيز غافليد و دل به دنيا بسته ايد و موقعيت خود را در اين جهان فراموش كرده ايد، به خاطر همان است كه حجابى ميان شما و آن منازل وحشتناك و مواقف خطرناك افتاده، ولى فراموش نكنيد كه فراموش كردن اين واقعيات سبب نابودى آنها نمى شود چرا كه به زودى پرده ها بالا مى رود و همه چيز را مشاهده خواهيد كرد و اين در زمانى است كه نه وحشت و اضطراب و جزع و فزع كارساز است و نه درهاى توبه باز است.