خطبه 034-پيكار با مردم شام
امام عليه السلام اين خطبه را براى بسيج مردم به سوى شاميان بعد از پايان كار خوارج در نهروان (و خاموش شدن فتنه آنان) ايراد كرد و در اين خطبه (از سستى و كوتاهى مردم در امر جهاد با دشمن) سخت، اظهار ناراحتى مى كند و آنان را به طريق صحيح و منطقى ارشاد مى كند.شان ورود خطبه: همانگونه كه در بالا اشاره شد، اين خطبه را امام عليه السلام بعد از پايان جنگ نهروان ايراد فرموده است.از ظاهر كلام ابن ابى الحديد استفاده مى شود كه امام خطبه را در همان سرزمين نهروان بيان فرمود، در حالى كه از نصر بن مزاحم، نقل مى كند كه امام عليه السلام خطبه مذكور را پس از بازگشت از نهروان مشاهده سستى سپاهيان در آمادگى براى جنگ با شاميان، در كوفه، ايراد كرد.بعضى ديگر از شارحان نهج البلاغه نيز تصريح كرده اند كه امام در نهروان اصرار فرمود كه لشكر بدون فوت وقت، آماده حركت به سوى شام شود تا بقيه مردم نيز به آنها ملحق شوند، زيرا مى دانست اگر به كوفه بازگردند و لباس جنگ از تن درآورند، آماده كردن آنان، به اين آسانى امكان پذير نيست، ولى آنها به بهانه هاى مختلفى، مانند سردى هوا و وجود مجروحان و كافى نبودن سلاحهاى، جنگى از اطاعت فرمان امام سر باز زدند.امام ناچار به كوفه آمد و به آنها تاكيد كرد كه خود را آماده جهاد با دشمن اصلى كنند، ولى (همانگونه كه پيش بينى مى شد) آنان تعلل ورزيدند.اينجا بود كه امام عليه السلام با نهايت ناراحتى، اين خطبه را ايراد كرد.