شرح نهج البلاغه نسخه متنی

در حديث ديگرى از امام باقر عليه السلام مى خوانيم كه فرمود: (صله الارحام و حسن الجوار، زياده فى الاموال)، صله رحم و نيكى با همسايگان، سرمايه ها را فزونى مى بخشد.

در روايت ديگرى از همان امام همام عليه السلام چنين آمده است: (صله الارحام تزكى الاعمال و تنجى الاموال و ترفع البلوى و تيسر الحساب و تنسى فى الاجل، صله رحم، اعمال انسان را پر بار مى كند و اموال او را نمو مى دهد و بلاها را برطرف ساخته و حساب قيامت را آسان مى كند و مرگ
را به تاخير مى اندازد.

در مقابل، قطع رحم و بريدن پيوندهاى خويشاوندى، آثار دردناكى در زندگى انسان، در دنيا، و مجازات سختى در آخرت براى او دارد.

اين سخن را با حديث ديگرى از رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم پايان مى دهيم، در اين حديث آمده است: اخبرنى جبرئيل ان ريح الجنه توجد من مسيره الف عام ما يجدها عاق و لا قاطع و لا شيخ زان، جبرئيل، به من خبر داد كه بوى بهشت، از هزار سال راه، به مشام مى رسد، ولى سه گروه، آن را احساس نمى كنند: كسى كه عاق (پدر و مادر) باشد و كسى كه رابطه خويش را با خويشاوندان قطع كند و پيرمردى كه زنا كند.

تعبير فوق، بسيار پرمعنا است و مفهومش اين است كه اين سه گروه، نه تنها وارد بهشت نمى شوند، بلكه نزديك آن نيز هرگز نخواهند شد.

ممكن است سوال شود كه منظور از صله رحم چيست؟ منظور اين است كه پيوند محبت، برقرار باشد و در مشكلات، به يارى هم بشتابند و از حال هم غافل نشوند و در شراط مختلف، به مقتضاى آن شرايط، عمل كنند.

حتى گاه مى شود با يك سلام و يك تلفن، بخشى از تكليف صله رحم انجام مى گيرد.

در حديثى از اميرالمومنان على عليه السلام مى خوانيم كه فرمود: (صلوا ارحامكم و لو بالتسليم، صله رحم را به جا بياو
ريد، هر چند با يك سلام كردن باشد.

در زمينه صله رحم و اهميت و آثار مادى و معنوى آن، مطالب ديگرى در موارد مناسب آن، در آينده، به خواست خدا، خواهد آمد.

در انتهاى اين خطبه مرحوم سيدرضى، توضيحى دارد.

او در اين توضيح، چنين مى فرمايد: الغفيره هاهنا، الزياده و الكثره، من قولهم للجمع الكثير: الجم الغفير، و الجماء الغفير.

و يروى (عفوه من اهل او مال) و العفوه: الخيار من الشى ء.

يقال: (اكلت عفوه الطعام.

) اى: خياره.

و ما احسن المعنى الذى اراده عليه السلام بقوله: و من يقبض يده عن عشيرته.

الى تمام الكلام، فان الممسك خيره عن عشيرته انما يمسك نفع يد واحده، فاذا احتاج الى نصرتهم، و اضطر الى مرافدتهم، قعدوا عن نصره، و تثاقلوا عن صوته، فمنع ترافد الايدى الكثيره، و تناهض الاقدام الجمه.

الغفيره، در اينجا، به معناى من اهل او مال بوده است.

و عفوه، به معناى نمونه خوب از ميان يك جنس كه انتخاب شود، است.

چنان كه گفته مى شود: اكلت عفوه الطعام، يعنى، قسمتهاى خوب غذا را خوردم.

و چه عالى است مطلبى كه امام عليه السلام در جمله: و من يقبض يده عن عشيرته تا آخر سخن، ايراد كرده است! زيرا كسى كه نيكيهاى خود را از بستگانش قطع كند، تنها، يك ياور
از آنها گرفته است، ولى هنگامى كه نياز و احتياج شديد به يارى آنان داشت، آنها، به نداى او پاسخ نمى گويند، پس او، خود را، از ياوران بسيارى محروم ساخته است.