35 شماره سند 30 سپتامبر 8 - 1961 مهرماه 0431 تاريخ: سند شماره ى 35 الهيار صالح - 01 طبقه بندى: خيلى محرمانه تاريخ: 30 سپتامبر 8 - 1961 مهرماه 0431 سفير كبير هارى اچ شوارتز الهيار صالح و سخنرانى 28 مرداد شاه شاه در قسمت اعظم سخنرانى خود از ناسيوناليست ها انتقاد كرد و زمان زيادى را به تلاش در ارتباط دادن سياست هاى مصدق با سياستهاى كمونيست ها اختصاص داد.
قطعه ويژه اى كه بدون شك در آن سفير انگليس مورد اشاره بود، در زير نقل شده است: مضحك بنظر ميآيد كه امروز افرادى كه مسئول چنان شرايطى بودند، مجددا شروع به تكرار همان چيزهايى قديمى كه در آنزمان ميگفتند نموده اند.
بنظر ميآيد كه آنها گذشته را فراموش كرده باشند و چيزهايى را كه راديوهاى مشخص بيگانه براى سالها و بدون موفقيت ميگفته اند تكرار مى كنند.
زمانيكه استقلال ملى توسط واقعه آذربايجان در خطر افتاده بود اين افراد چه مى كردند؟ آيا برخى از رهبران با نفوذ آنها در خلال واقعه آذربايجان با پيشه ورى رهبر كمونيست آذربايجان دوست نزديك نبودند؟ قيامى كه در 28 مرداد 1332 صورت گرفتنشان داد آنهائيكه اميد دارند ارتباطات بين شاه و مردم را قطع كنند اميدى بيهوده در سر مى پرورند.
اگر الهيار صالح اين گفته ها را در مورد خودش تعبير كند كه باعث تعجب نخواهد بود به موضوع مربوط ميشود يا خير، من از پيام 353 مورخ 30 آذر 1339 راجعه به الهيار صالح مطلب زير را نقل مى كنم: صالح در اسفند 1323 تاكتيك در حال وقوع شوروى در آذربايجان را بطور صحيحى پيش بينى نمود.
يكى از گزارشهاى منابع كنترل شده ى آمريكايى از او اينچنين نقل قول مى كند: روسها از رهبران ايرانى براى استقرار جمهورى هاى حمايت شده از طرف مردم در آذربايجان ، مازندارن و گيلان استفاده خواهند كرد.
پس از آن روسيه خواهد گفت كه نه آن كشور و نه هيچ كشور ديگرى حق مداخله ندارد چونكه اين دولتهاى محلى مطابق اصول منشور آتلانتيك شكل گرفته اند.
با اينحال يكسال بعد، صالح حزب ايران در كابينه ائتلاقى احمد قوام السلطنه با حزب توده متفق نمود.
طبيعت ايده آليستى صالح تاكتيك نسبتا خوبى براى خط اصلاح اجتماعى جبهه ى ملى بوده و علاوه بر اين، قوام با زيركى از سادگى سياسى او به منظور گرفتن زمان شديدا مورد نياز از روسها بهره جست.
همكارى نزديك صالح در اين دوره با حزب توده به هر دليلى كه بود بعدا توسط دشمنان ناسيوناليست او براى بى اعتبارى صاختن موضع ضد كمونيست وى بعد از دوره مصدق مورد استفاده قرار گرفت.
احتمالا صالح بهترين كسى است كه مى داند به موضوع مربوط است يا خير ولى حتى وى با در نظر گرفتن طرز فكرش و زمانى كه گذشته است احتمالا زياد مطمئن نمى باشد.
45 شماره سند 24 آوريل 4 - 1963 ارديبهشت 2431 تاريخ: سند شماره 45 الهيار صالح - 11 طبقه بندى: خيلى محرمانه يادداشت مذاكرات شركت كنندگان: على پاشا صالح، كارمند محلى سفارت، مشاور سياسى چارلزان راسياس، دبير دوم تاريخ: 24 آوريل 4 - 1963 ارديبهشت 2431 مكان: دفتر آقاى صالح در سفارت در طول يك گفتگوى كوتاه، على پاشا مطالب زير را ابراز نمود: 1 - برادرش دكتر جهانشاه صالح قرار بود كه رئيس بعدى دانشگاه تهران شود.
هر چند على پاشا به برادرش توصيه كرد كه اين پست را قبول نكند ولى دكتر صالح اين مقام را مى خواست و حس مى كرد كه كارش را بخوبى مى تواند انجام دهد.
على پاشا به او اخطار كرده بود كه در ميان گروههاى مخالف در دانشگاه، دكتر صالح خيلى نزديك به شاه معرفى شده و در نتيجه در معرض حملات منجمله خشونت قرار مى گيرد.
على پاشا همچنين گفت كه يكى از رقباى مقام رياست دانشگاه ظاهراہ دكتر عدل به او گفته بود كه شاه وى را خواست و اظهار داشت كه هر چند نمى خواست در انتخاب رئيس جديد مداخله كند ولى شخصاہ احساس مى كند كه دكتر صالح واجد شرايطترين فرد مى باشد و البته اگر هم ديگر رقبا سياسى و عدل رايى بياورند، وى شاه مايل است كه ببيند صالح انتخاب مى شود.
على پاشادر مورد چيزى كه وى مداخله و ديكته كردن بدون دقت در امور دانشگاه مى داند كاملاہ احساساتى بود .
على پاشا سپس اشاره كرد كه دكتر جهانشاه صالح چند هفته پيش با برادر ديگرش الهيار صالح در سلول وى ملاقات كرده بود و الهيار به طور عاجزانه اى از او تقاضا كرده بود تا با قدرت و نفوذى كه جهانشاه دارد براى آزاد كردن دانشجويان مداخله نمايد.
الهيار گفت كه اگر قرار است كسى تنبيه شود بايستى كه خود وى الهيار باشد.
دكتر جهانشاه صالح سپس به ديدار علم رفت كه شفاعت او در سرعت بخشيدن به آزادى دانشجويان زندانى موئثر بود.
على پاشا گفت كه دولت، عملاہ تلاشهائى براى آزادى دانشجويان به مجردى كه مراحل ادارى از قبيل تعيين جرايم طى مى شدند انجام مى داده است.
55 شماره سند 16 نوامبر 25 -1963 آبان 2431 تاريخ:

ملاقات بين الهيار صالح و على امينى و تحولات جديد در جبهه ملى:

سند شماره 55 الهيار صالح - 21 طبقه بندى: خيلى محرمانه يادداشت مذاكرات شركت كنندگان: آقاى سيروس غنى دبير بانك توسعه صنايع و معادن تاريخ: 16 نوامبر 25 -1963 آبان 2431 مكان: منزل آقاى ميلر موضوع: ملاقات بين الهيار صالح و على امينى و تحولات جديد در جبهه ملى 1- در 23 آبان سيروس غنى و فريدون مهدوى با الهيار صالح ملاقات كردند.
آقاى غنى گفت كه الهيار صالح به آنها گفته بود كه امينى با وى ملاقات كرده بود تا در مورد وضعيت جارى سياسى گفتگو كند و نظرات او را راجع به يك ائتلاف احتمالى جويا شود.
صالح به غنى گفت كه امينى و وى در مورد تمام موضوعات اصلى منجمله نفت و امور خارجى موافقت داشتند.
طبق گفته غنى، صالح اظهار داشت كه سازمان جبهه ملى به تمام تعهدات گذشته، از جمله موافقتنامه هاى نفتى احترام مى گذارد.
صالح به امينى گفت كه وى از وضعيت نفتى در سطح جهان بخوبى اطلاع دارد و جبهه ملى تلاش خواهد نمود، موافقتنامه نفت را از طريق راههاى منطقى امكان پذير، تغيير دهد.
غنى گفت: صالح به امينى متذكر شد كه عناصر اصلى جبهه ملى به خاطر اقدامات