عباس کوثری، جواد محدثی، محمود مهدی پور، رضا استادی، محمد خردمند، احمد مبلغی، سید محمود مدنی بجستانی، محمد صادق نجمی، احمد زمانی، سید عباس رفیعی پور علوی
قال علىّ(عليه السلام): «أحبُّ الأعمال إلَى اللهِ في الأرض الدُّعاء» دعا مولود دو آگاهى است 1 ـ آگاهى از نيازهاى خويش 2 ـ آگاهى از غنا و كرم الهى. انسانى كه خدا را مى خواند، به فقر ذاتى و عميق خويش پى برده و به غنا و جود و كرم خدا ايمان آورده است و چه راهى براى تقرّب به آستان الهى آسان تر از اين. دعا، اعلام نيازمندىِ انسان، بى نيازى و بخشندگى رحمان و دريچه دريافت زمين از آسمان است. مباحث زير بخشى از محورهاى مهم «دعا» است. 1ـ منظور از دعا كردن چيست؟ 2ـ شرايط اجابت دعا چيست؟ 3ـ موانع اجابت دعا كدام است؟ 4ـ چه زمانهايى براى دعا كردن مناسب تر است؟ 5ـ مكان هاى مؤثر در استجابت دعا كدام است؟ 6ـ آداب و روش دعا كردن چيست؟ 7ـ آيا دعا مكمّل كار و تلاش است يا جايگزين آن؟ 8ـ كدام دعاها هرگز مستجاب نمى شود؟ 9ـ دعاهاى قرآنى كدام است؟ 10ـ دعاهاى معروف و مأثور از پيشوايان دين عبارتند از: «كميل»، «سمات»، «صباح»، «جوشن»، «ندبه»، «توسل». امتيازات دعاهاى معصومين(عليهم السلام) بر ديگر دعاها معصومين(عليهم السلام) در دعا به ما مى آموزند: 1ـ چه بخواهيم؟ 2ـ از كه بخواهيم؟ 3ـ چگونه بخواهيم؟ 4ـ كى و كجا درخواست كنيم؟
رابطه خداشناسى و دعا
على(عليه السلام) فرمود: «أعْلَمُ النّاسِ باللهِ سُبْحانَهُ أكْثَرُهُم لَهُ مَسْألَة» «خدا شناس ترين مردم كسى است كه بيش از همه از او درخواست كند.»امام باقر(عليه السلام) فرمود: «لا تحقّروا صغيراً من حوائجكم فإنَّ أحبَّ الْمؤمنين إلى الله أسئلُهُمْ». «ناچيز نشماريد نيازهاى كوچك خويش را، محبوب ترين مؤمنان نزد خدا كسانى هستند كه بيشتر از او درخواست كنند.» دعا در زندگى انسان ارزش است يا ضد ارزش؟ 1 ـ پيامبر(صلى الله عليه وآله) فرمود: «أفضل العبادة الدُعاء»;(23) «برترين عبادت دعاست.» 2 ـ پيامبر(صلى الله عليه وآله) فرمود: «أعجزُ الناس مَن عَجَزَ عَنِ الدُّعاء»;(24) «ناتوان ترين مردم كسى است كه از دعا كردن عاجز باشد.» 3 ـ «الدُعاءُ مُخّ العبادة ولا يهلك مع الدُّعاء أحدٌ»;(25) «دعا مغز عبادت است و هيچكس با دعا هلاك نمى شود.» دعا در سيره انبيا و اوليا تا چه ميزان موردتوجه بوده است؟ 1ـ امام رضا(عليه السلام): «عَلَيكُمْ بِسِلاحِ الأنبياء. قيل: وَما سِلاح الأنبياء؟قال: الدّعاء»; امام رضا(عليه السلام) فرمود: «برشماباد به سلاح پيامبران، گفتند: سلاح پيامبران كدام است؟ فرمود: دعا.» 2ـ على(عليه السلام) فرمود: «الدُعاءُ تُرسُ المؤمن»;(27) «دعا سپر مؤمن (در برابر بلاها) است.» توضيح در باره صحيفه سجاديه، علويه و صحيفة المهدى (عجل الله تعالى فرجه) و دعاهاى ديگر امامان و معصومين و دعاهايى كه قرآن از زبان پيامبران بازگو كرده است، مكمّل اين درس خواهد بود. ان شاء الله.
منظور از ياد خدا
1ـ توجه به خدا و يگانگى او. 2ـ توجه به لطف و محبت الهى. 3ـ توجه به خشم و غضب الهى. 4ـ توجه به نعمت هاى خدا. 5ـ توجه به قدرت و حكمت الهى. توجّه به هر كدام از اسماء و صفات الهى، آثارِ تربيتىِ ويژه دارد.
1ـ اموال 2ـ فرزندان 3ـ رفاه 4ـ تجارت 5ـ بيع 6ـ لهو 7ـ پيروى از شهوات ذكر خدا چگونه باشد؟ چه كسى، چقدر؟ چگونه، چه وقت، كجا، چرا و... ؟ 1ـ « يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللهَ ذِكْراً كَثِيراً» 2ـ ياد خدا به طور هميشگى، در خلوت ها، بلند و آشكار، پنهان و خصوصى، بامداد و شامگاه و در حال قيام و قعود و در بستر خواب و هنگام بيدارى، همه جا مورد تأكيد روايات اسلامى است.