حدیث بی کم و بیشی (شرح گلشن راز شیخ محمود شبستری) نسخه متنی

مشبّك = هر چيزى كه داراى شبكه باشد.صفحهاى كه داراى روزنههاى كوچك و بزرگ باشد.

مشكات = چراغدان، جاى چراغ

«من» و «تو» از تعيّنات و به عبارتى همان صفاتى است كه در ذات وجود مطلق ظهور و نمود پيدا كردهاند و همين «من» و «تو» به مانند سوراخها و روزنههاى چراغ وجود هستند. همان طور كه نور چراغ از سوارخها ومشبّكهاى چراغدان مىگذرد و به چشم آدمى زياد و هر كدام به شكل و صورتى ديگر ديده مىشوند، نور وجود مطلق نيز بر تعيّنات كه «من» و «تو» عبارت از آن است، مىتابد.

اشباح = جمع شبح، سايهها، تصويره

ارواح = جمع روح، جانها، روحه

نورهايى كه از مشبّكهاى مشكات وجود، اشباح و ارواح ـ مىتابد، همه يك نور هستند كه گاهى از آيينه وجود آدمى پيدا مىشوند و گاهى از چراغ ارواح آشكار مىگردند. اين بيت ناظر بر آيه «الله نور السموات و الارض مثل نوره كمشكوة فيها مصباح المصباح فى زجاجة الزجاجة كانّها كوكب درّى يوقد من شجرة مباركة زيتونة لاشرقيه ولا غربيه»(1) مىباشد. يعنى خداوند نور آسمان و زمين و ارواح و اجساد است و مَثَل نور او همچون مشكات ـ چراغدانى ـ است كه اين چراغدان، همانا بدن آدمى است و در اين چراغدان، مصباح ـ چراغ ـ گذاشته شدهاست كه همانا روح مىباشد. و اين چراغ در زجاجه و آبگينه است كه همانا دل آدمى است.

1. نور، آيه35.