اشاره به چشم و لب - حدیث بی کم و بیشی (شرح گلشن راز شیخ محمود شبستری) نسخه متنی

يكسر = به طور كلّى، مطلق

قاعده = روش، طريقه

چون به طور كلّى رعايت مناسبتها و مشابهتها براى فهم لفظ به معنى لازم و ثابت شد، به همين قاعده و روش چند مثال ديگر به منظور فهم و درك بيشتر موضوع به تفصيل بيان مىكنم.

اشاره به چشم و لب

چشم = اشاره به شهود حقّ است مراعيان و استعدادات ايشان را و آن شهود است كه به صفت بصيرى تعبير مىشود و صفات از آن رو كه مانع و حجاب ذات هستند تعبير به ابرو مىگردند. (ش-ل)

شاهد = «گواه و مشاهده كننده، آنچه حاضر در قلب انسان است همواره در فكر و به ياد اوست»(1)

آنجا = اشاره به عالم معنى است.

هدف شيخ از آوردن «چشم» بيان معانى رمزى و كنايى است و چون چشم از محسوسات است از تناسب و تشابه لفظ به معنى استفاده مىكند. بنا بر اين يادآورى مىكند كه به چشم معشوق و محبوب نگاه كن كه چه چيزى پيدا و آشكار است و براى رسيدن به معنى كه اصل و حقيقت لفظ است اسباب و لوازم تشابه را رعايت كن.

1. فرهنگ لغات و اصطلاحات و تعبيرات عرفانى، دكتر سيد جعفر سجادى، ص277.