حدیث بی کم و بیشی (شرح گلشن راز شیخ محمود شبستری) نسخه متنی

كرّمنا بنى آدم»(1) او را از ذات خود دانسته و بر اساس «خلق الله تعالى آدم على صورته»(2) حق با جميع اسماء و صفات به صورت انسان ظاهر شدهاست.

هنگامى كه انسان به فانى بودن خود آگاه شود و از انجام آنچه كه حقّ بر او معين كردهاست عاجز و ناتوان شود و بداند كه خدا او را از ذات خود دانسته و تكليف او به واسطه همين نسبت و اتّحاد است، به كلّى وجودى براى خود قايل نخواهد شد و در خواهد يافت كه وجودش غير حقيقى و فناپذير است.

به كلّيت = به كلّى، به تمامى، يك باره

غنى = توانگر، غناى معنوى منظور است.

مرد درويش = «سالك است كه به مقام فقر رسيده و فقط نيازمند به حق است»(3)

اى سالك اگر تو چنين باشى كه آنچه را خداوند معيّن كرده انجام دهى و اختيارى از خود نداشته باشى، بديهى است كه به كلّى از وجود مجازى خود كه فانى است، رهايى مىيابى و آن زمانى است كه به فناى فىالله رسيدهاى و از آن نيز گذشته و به حقّ واصل مىشوى يعنى به بقاءبالله مىرسى «انتمالفقرا الى الله و الله هو الغنى الحميد»(4) و فقر حقيقى همان فناء فى الله است و تا سالك از مقام فنا فى الله نگذشته باشد به مقام بقاء بالله نمىرسد.

1. بنى اسرائيل، آيه 70.

2. خداوند بزرگ و بلند مرتبه انسان را به صورت خود آفريد.

3. مقدمهاى بر مبانى عرفان و تصوّف، دكتر سيّد ضياءالدين سجادى، تهران، چاپ پنجم، 1375، سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انسانى دانشگاهها، ص 26.

4. فاطر، آيه 15.