حدیث بی کم و بیشی (شرح گلشن راز شیخ محمود شبستری) نسخه متنی

كثرت = ب134و307

شأن = اشاره به «كلّ يوم هو فى شأن»(1) دارد.

بوقلمون امكان = تشبيه امكان به بوقلمون به آن سبب است كه بوقلمون مرغى است با رنگهاى بسيار. و چون ممكنالوجود در برابر ذات واحد واجبالوجود به تعداد ممكنات و موجودات عالم بى شمار است آن را به بوقلمون تشبيه كرده است.

ممكنات و موجودات عالم سبب بروز و ظهور اختلاف اسماء و صفات و كثرات و شئونات گرديدهاند.

وجود همه موجودات عالم به اعتبار «ماترى فى خلق الرّحمنمن تفاوت»(2) در حقيقت يكى است و اختلافى در آفرينش آنها ديده نمىشود و تصوّر اختلافات در نظر ما، به سبب خاصيت و تعيّن هر موجود است كه با خاصيّت و تعيّن موجود ديگر متمايز است.

و همين وحدت وجود در موجودات خود شاهد و گواهى است بر يكتايى خداوند. «شهد اللّه انّه لا اله الاّ هو».(3)

  ; 1. رحمن، آيه 29.

2. ملك، آيه 3.

3. آل عمران، آيه 18.