حدیث بی کم و بیشی (شرح گلشن راز شیخ محمود شبستری) نسخه متنی

احوال = «موهبتهاى الهى، و همچون برق هستند كه ثابت نمىمانند و اگر ثابت بمانند «حديث نفس» گفته مىشوند»(1)

عارفى كه از مرحله صورت گذشته و صاحب مقامات و احوال معنوى شده است از عبارات «رخ» و «زلف» و «خط» و «خال» در جستجوى چه چيزى است؟ واضح است كه هدف شيخ از بيان اين مطلب آن است كه اين عبارات معانى خاص و اصطلاحى است كه جز عارف، كسى بر آن واقف و آگاه نيست.

عالم = دنيا، عالم ماده و صورت

عيان = آشكار، پيد

آن جهان = عالم ملكوت، عالم غيب

هر چه از ممكنات عالم در اين دنيا ظاهر و آشكار شده است، وجود حقيقى آنها همچون آفتاب در عالم ملكوت است و نمود آنها در عالم مُلك و مادّه همانند سايه و عكس آن آفتاب حقيقت است.

جهان = مراتب موجودات عالم منظور است.

براى دانستن مفاهيم زلف و خال و خط و ابرو به بيت شماره 715 رجوع شود.

ممكنات و موجودات عالمِ هستى همچون «زلف» و «خال» و «خط» و «ابرو» مىباشند كه هر يكى دليل خاصى از اسماء و صفات ذات مىباشند و با وجود تفاوت

1. گزينه متون عرفانى، ص 180.