عرفان اسلامی جلد 10

و آن حضرت فرمود : از خشم و عصبانيت بپرهيز كه اولش ديوانگى و آخرش پشيمانى است .

وَقالَ عليه‏السلام : شِدَّةُ الْغَضَبِ تُغَيِّرُ الْمَنْطِقَ وَتَقْطَعُ مادَّةَ الْحُجَّةِ وَتُفَرِّقُ الْفَهْمَ[305] .

و آن حضرت فرمود : خشم زياد : منطق صحيح را تغيير دهد و ريشه دليل را قطع كند و پريشانى فهم آورد .

وَقالَ عليه‏السلام : اَعْظَمُ النّاسِ سُلْطاناً عَلى نَفْسِهِ مَنْ قَمَعَ غَضَبَهُ وَاَماتَ شَهْوَتَهُ[306] .

و آن جناب فرمود : مسلّط‏ترين مردم بر نفس ، كسى است كه خشم را مقهور كرده و شهوت غلط و بيجا را از بين ببرد .

قالَ رسول اللّه صلى‏الله‏عليه‏و‏آله : اَلْغَضَبُ جَمْرَةُ الشَّيْطانِ[307] .

رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود : خشم پاره‏آتشى از شيطان است .

وَقالَ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله : مِنْ اَحَبِّ السَّبيلِ اِلىَ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ جُرْعَتانِ : جُرعَةُ غَيْظٍ تَرُدُّها بِحِلْمٍ وَجُرْعَةُ مُصيبَةٍ تَرُدُّها بِصَبْرٍ[308].

رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود : محبوب‏ترين راه به سوى خدا دو جرعه است : جرعه غيظى كه با بردبارى كنار زده شود و جرعه مصيبتى كه با صبر برطرف گردد .

مِنْ كِتابِ اَميرِالْمُؤمنينَ عليه‏السلام اِلىَ الْحارِثِ الْهَمْدانىِّ :

وَاكْظِمِ الْغَيْظَ وَتَجاوَزْ عِنْدَ الْمَقْدَرَةِ وَاحْلُمْ الْغَضَبَ وَاصْفَحْ مَعَ الدَّوْلَةِ تَكُنْ لَكَ الْعاقِبَةُ[309] .

على عليه‏السلام در نامه‏اى به حارث همدانى نوشت ، خشم خود را فرو خور و به وقت قدرت بر انتقام گذشت نما و در برابر عصبانيت حلم ورز و با داشتن زور چشم بپوش تا برايت عاقبت خوشى باشد .

از عيسى عليه‏السلام بپرسيدند : چه چيزى از هر چيز سخت‏تر است ؟ گفت :

شديدترين و سخت‏ترين برنامه‏ها غضب و خشم خداى عزّوجلّ است ، گفتند :

چگونه خود را از آن حفظ كنيم ؟ فرمود : به دورى از عصبانيت و خشم[310] .

پيامبر اسلام صلى‏الله‏عليه‏و‏آله به اميرالمؤمنين عليه‏السلام فرمود :

عصبانى مشو ، چون خشمگين شدى بنشين و در قدرت حضرت حق بر بندگانش و گذشتى كه در عين قدرت از عبادتش دارد انديشه كن و هرگاه طرف مقابل به تو بگويد از خدا بترس ، غضبت را رها كن و به فضاى با بركت حلم قدم بگذار[311] .

سليمان عليه‏السلام به فرزندش فرمود :

از بسيارى خشم بپرهيز كه زياد عصبانى شدن باعث خوارى قلب است[312] .

عكرمه مفسر قرآن در سوره آل عمران در تعريف يحيى به وصف سيّداً و حصوراً [313] مى‏گويد :

سيد كسى است كه خشم بر او تسلّط ندارد[314] .

ابو دردا به رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله عرضه داشت :

مرا به عملى هدايت كن كه عاقبتش بهشت باشد فرمود : عصبانى مشو[315] .

پيامبر اسلام صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود :

كسى غضب نمى‏كند مگر اين كه خود را بر جهنم مشرف مى‏كند[316] .

عَنْ أبى جَعْفَرٍ عليه‏السلام : قالَ رَسُولُ اللّه صلى‏الله‏عليه‏و‏آله :

مَنْ كَفَّ نَفْسَهُ عَنْ اَعْراضِ النّاسِ اَقالَ اللّهُ نَفْسَهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ ، وَمَنْ كَفَّ غَضَبَهُ عَنِ النّاسِ كَفَّ اللّهُ تَبارَك وَتَعالى عَنْهُ عَذابَ يَوْمِ الْقِيامَةِ[317] .

امام باقر عليه‏السلام مى‏فرمايد : رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود : هر كس خود را از ضربه‏زدن به آبروى مردم حفظ كند ، خداوند در روز قيامت از وى چشم‏پوشى مى‏كند .

و هر كس نسبت به مردم جلوى خشمش را بگيرد ، خداوند وى را از عذاب قيامت حفظ مى‏كند .