عرفان اسلامی جلد 10

ثَلاثٌ مِنْ اَبْوابِ الْبِّرِ ، سَخاءُ النَّفْسِ ، وَطيبُ الْكَلامِ ، وَالصَّبْرُ عَلَى الاْذى[35] :

سه چيز از درهاى نيكويى است : سخاوت ، پاكيزگى كلام ، تحمل بر آزار .

پيامبر بزرگ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمود :

در بهشت غرفه‏هايى است كه ظاهرش از باطنش و باطنش از ظاهرش ديده مى‏شود ، ساكنان آن غرفه‏ها از امّت من آنانند كه متصف به اين اوصافند :

پاكى سخن ، اطعام طعام ، افشاى سلام ، ادامه روزه ، نماز شب به وقتى كه مردم درخوابند[36] .

در توضيح آيه وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً [37] فرمود :

با مردم آن‏گونه بگوييد كه دوست داريد در حق شما گفته شود[38] .

عَنْ سُلَيْمانَ بْنِ مِهْرانَ قالَ : دَخَلْتُ عَلَى الصّادِقِ وعِنْدَهُ نَفَرٌ مِنَ الشّيعَةِ فَسَمِعْتُهُ وَهُوَ يَقُولُ : مَعاشِرَ الشّيعَةِ كُونُوا لَنا زَيْناً وَلا تَكُونُوا عَلَيْنا شَيْناً ، قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً ، وَاحْفَظُوا اَلْسِنَتَكُمْ ، وَكُفُّوها عَنِ الْفُضُولِ وَقَبيحِ الْقَوْلِ[39] :

سليمان بن مهران مى‏گويد : بر حضرت صادق عليه‏السلام وارد شدم عده‏اى شيعه نزد آن حضرت بودند . شنيدم فرمود : زينت ما باشيد و موجب وهن ما نگرديد .

با مردم سخن خوب بگوييد ، زبان را حفظ كنيد و زبان را از زيادى سخن و كلام قبيح نگهداريد .

قَوْلُ الْحَسَنِ يُثْرى الْمالَ ، وَيُنْمِى الرِّزْقَ ، وَيُنْسِئُ فِى الاَْجَلِ وَيُحَبِّبُ اِلَى الاَْهْلِ وَيُدْخِلُ الْجَنَّةَ[40] .

حضرت فرمود : قول حسن را منافعى است : مال را زياد مى‏كند ، رزق و روزى را مى‏روياند ، مرگ را به تأخير مى‏اندازد ، آدمى را محبوب اهلش مى‏كند و باعث ورود به بهشت مى‏شود .

اَلْكَلامُ ثَلاثَةٌ فَرابِحٌ وَسالِمٌ وَشاحِبٌ ، فَاَمَّا الرّابِحُ فَالَّذى يَذْكُرُاللّهَ وَاَمَّا السّالِمُ فَالَّذى يَقُولُ ما اَحَبَّ اللّهُ ، وَاَمَّا الشّاحِبُ فَالَّذى يَخوضُ فِى النّاسِ[41] .

كلام سه نوع است : رابح ، سالم ، شاحب : رابح ذكر خداست ، سالم گفتار محبوب خداست ، شاحب سخنى است كه در بين مردم سرگرمى آورد و آنان را از حق و حقيقت غافل كند .

قالَ عَلىٌّ عليه‏السلام : اَلْكَلامُ كَالدَّواءِ قَليلُهُ يَنْفَعُ وَكَثيرُهُ قاتِلٌ[42] .

على عليه‏السلام فرمود : سخن مانند دواست . كم آن با منفعت و زيادش كشنده است .

در روايت مهمّى آمده :

از حضرت سجّاد عليه‏السلام پرسيدند : كداميك از سكوت و كلام بهتر است ؟ حضرت فرمود : هر كدام را آفاتى است . وقتى هر دو از آفت سالم باشند گفتار از سكوت بهتر است .

عرضه داشتند : چگونه ؟ فرمود : خداى عزوجل انبيا و اوصيا را به سكوت نفرستاد ، بلكه آمدند تا بگويند ، بهشت معلول سكوت نيست ، ولايت حق محصول سكوت نمى‏باشد ، با سكوت رهايى از جهنم معنا ندارد ، بلكه بهشت و آزادى از عذاب و كسب ولايت حق به سخن است[43] .

سِبابُ الْمُؤْمِن فُسُوقٌ وَقِتالُهُ كُفْرٌ[44] .

زشت گفتن به مؤمن فسق و جنگ با او كفر است .