عرفان اسلامی جلد 10

اما اشتمال و فراگيرى روح عقلىِ انسان كامل مر كلّيه ممكنات را ، از آن جهت است كه او كتاب مبينى است كه خلاصه و گزيده جهان‏هاى وجودى بوده كه كليّات و جزئيات و افراد آن را فرا گرفته است ، اما هنگام رسيدن و اتصال به آنان فرقى بين او و بين قلم حق‏تعالى در احاطه و اشتمالش به تمام موجودات نيست .

از شگفتى‏هاى آفرينش الهى و از عجايب خلقت او آفرينش انسان است كه خداوند رحمان او را جهانى همانند جهان ربوبى آفريده و نشأه جامعى پديد آورده كه مجموع آنچه كه در ديگر عوالم و نشآت وجودى است در آن گرد آمده است .

بلكه ذاتى خلقت فرموده ، موصوف به تمام آنچه كه ذات احدى او بدان‏ها توصيف و تعريف مى‏گردد ، از صفات جمال و جلال و آثار و افعال و عوالم و نشآت و خلايق و قلم و لوح و قضا و قدر و فرشتگان و افلاك و عناصر و مركّبات و بهشت و دوزخ و مالك و غيره .

خلاصه ، آن كه انسان كامل را خداوند نمونه و مثالى از جهت ذات و صفت و فعل براى خود آفريده و شناخت اين پديده شگفت‏انگيز و اين نظم زيبا و لطيف و درك اين حكمت پسنديده با رازهاى بسيارى كه در آن پيچيده امرى پوشيده و پنهان و سرّ بزرگى از معرفت الهى است ، بلكه معرفت و شناخت الهى جز به معرفت انسان كامل ممكن نيست ؛ زيرا او باب الهى و ريسمان محكم و طناب استوارى است كه بدان ، به جهان اعلى و برتر توان رفت و راه راستى است كه به خداوند عليم و حكيم منتهى و كتاب كريمى است كه از پروردگار رحمان رحيم نازل و وارد گرديده است .

لذا بر هر فردى معرفت آنچه كه در اين كتاب پوشيده مكنون و فهم را از اين گنجينه مخزون است ، واجب و لازم مى‏باشد و اين معنى ضرورت و لزوم شناخت پيغمبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و امام است كه فرمود :

هر كه بميرد و امام زمان خود را نشناسد بر مردن زمان جاهلى مرده ![7] زيرا حيات و زندگى انسان در جهان جاويد ، تنها به دانش‏هاى حكمت الهى است و در وجود انسان كامل ، حكمت بتمامه پيچيده و دفين است .

و اين حديث مفهوم فرموده پيغمبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله است كه فرمود :

هر كه مرا پيروى كند ، در حقيقت خداوند را پيروى و اطاعت نموده است[8] و قرآن فرموده :

مَن يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللّهَ [9] .

هر كه از پيامبر اطاعت كند ، در حقيقت از خدا اطاعت كرده است .

و هم چنين فرمود :

هر كه خود را شناخت در نتيجه ، خدا را شناخته است[10] .

كه مقصود از آن نفس ، شخص پيغمبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله است ، به جهت به حقيقت پيوستن فرموده حق تعالى :

النَّبِيُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنفُسِهِمْ [11] .

پيامبر ، نسبت به مؤمنان از خودشان اولى و سزاوارتر است .