جاودانگى قرآن - آشنایی با تفاسیر و روش های تفسیری نسخه متنی

گـوشـش را شكافته و رهايش نموده باشند) و كلمه ((السائبَه )) (شترى كه پنج بار زائيـده بـاشـد) و كلمه ((الوصيله )) (گوسفندى كه دوقلو زائيده باشد) و يا كلام مختصرى كه احـتـياج به بيان و شرح دارد مانند:

((وَ اَقيمُوا الصَّلوةَ وَ اتُوالزَّكوةَ))(72) ((و نماز را اقـامـه و زكـات را پرداخت كنيد.)) (كه احتياج به توضيح و تفسير دارد) و يا در كلامى است كه در بـردارنـده داسـتانى باشد كه فهميدن آن كلام بدون فهم آن داستان دانسته نمى شود مانند: ((اِنَّمـَا النَّسـى ءُ زِيـادَةٌ فـِى الْكـُفـْرِ))(73) ((هـمانا به تاءخير انداختن (ماههاى حرام ) افـزايـشـى در كـفـر اسـت .))(74) كـه بـا تـوجـه بـه شـاءن نـزول ايـن آيـه ، منظور كارى است كه مشركان انجام مى دادند و ماههاى حرام را به منظور تمديد جنگ و غارت بيشتر، به تاءخير مى انداختند.(75)

دارا بودن معارف بلند و عميق

درسـت اسـت كـه قـرآن براى هدايت همگان نازل شده است ، اما بدان معنا نيست كه تمامى معارف آن مـنـحـصر در مطالبى باشد كه مورد درك مردم عادى است ؛ آيات بسيارى در قرآن يافت مى شود كه فهم عادى به معانى بلند آنها نمى رسد مانند: ((اَللّهُ نُورُ السَّمواتِ وَالاَْرْضِ))(76) (خـدا نـور آسمانها و زمين است .) و آيه ((وَ ما رَمَيْتَ اِذْ رَمَيْتَ وَ لكِنَّ اللّهَ رَمى ))(77) (و ايـن تـو نـبـودى كـه (خـاك و سـنـگ بـه صـورت آنـهـا) انـداخـتـى ؛ بـلكـه خـدا انـداخـت !) و امثال اين آيات در قرآن مجيد بسيار است .

وجود آيات متشابه

يـكى ديگر از علل نياز به تفسير، وجود آيات متشابه در قرآن است ؛ كه در ابتدا معانى متفاوت و گـاهـى مخالف واقع از آنها به ذهن مى آيد و مفسّر بايد با دقّت و مراجعه به آيات محكم به حلّ و توضيح آيات متشابه بپردازد.

وجود روايات تفسيرى

مـا در كـتـب روايـى احـاديث تفسيرى فراوانى را مى يابيم ؛ برخى از آنها صحيح و برخى ممكن اسـت جـعـلى و يـا اشتباه در آنها راه يافته باشد؛ همچنين در بين اين روايات عام و خاص ، محكم و مـتـشـابـه ، مـجمل و مبين وجود دارد. تجزيه و تحليل دقيق اين روايات و پذيرفتن يا رد آنها و يا جمع بين روايات ، خود دليل بر لزوم بحث تفسيرى گسترده اى است كه بتوان با اتكاى به آن بـه نـظـر خاصى قائل شد. از اين جهت بحثهاى تفسيرى حتى براى كسانى كه تنها روايات را مرجع تفسير قرآن مى دانند ضرورى است .

نزول تدريجى قرآن

قـرآن مـجـيـد در مـدّت 23 سـال و بـه حـسـب نـيـاز و وقـايـعـى كـه اتـّفـاق مـى افـتـاد نـازل شـده و بـه بـيان مسائل پرداخته است . به همين سبب گاهى يك مطلب به مناسبتها و جهات گـونـاگـون در چـنـد سـوره مـورد بـحـث قـرار گرفته است ؛ نظير بيان اوصاف و ويژگيهاى مـنـافـقـان و چـگـونگى برخورد با آنها. ما براى يافتن نظر قرآن پيرامون آن موضوع ، محتاج جمع آورى آيات مربوطه ، دقّت در آنها و مقايسه آنها با يكديگر هستيم .

به وجود آمدن مكاتب جديد

يكى ديگر از علل نياز به تفسير، به وجود آمدن مكاتب گوناگون و عقايد مختلف در زمينه هاى عـلوم عـقـلى و نـقـلى در سـده هاى اوّل اسلام بود؛ عدّه اى گرايش به علوم عقلى و فلسفه يونان آوردنـد و عـدّه ديـگـرى بـه تـصـوّف تـمايل پيدا كردند؛ گروه سوّم نيز به بحثهاى كلامى و عـقـيـدتـى رو آوردنـد؛ و گـروه چـهـارم به عنوان اخبارى ، از راه جمود بر ظواهر الفاظ قرآن و احاديث ، مى خواستند معارف دينى را كسب نمايند؛ و اينها همه در تماس با دانشمندان مذاهب و مكاتب ديـگر، از راه فتوحات اسلامى حاصل شده بود؛ و اين جريان موجب اختلاف در فهم آيات و كيفيّت برداشت از آن شد.(78) بـا تـوجـه بـه پـيـدايـش ايـن عـقـايـد گـونـاگـون ، بـراى يـافـتـن نـظـريـّه حـقّ و ردّ نظرات باطل ، با استفاده از آيات قرآن ، نيازمند به علم تفسير هستيم .

جاودانگى قرآن

قـرآن بـراى هـدايـت بـشر در همه زمانها نازل شده و بايد مورد استفاده انسانها قرار گيرد پس قـرآن