آشنایی با تفاسیر و روش های تفسیری نسخه متنی

ب ـ امـام بـاقـر(ع )مـخاطبان واقعى قرآن يعنى پيامبر و امامان معصوم (ع )را تنها شايستگان مقام تـفـسـيـر قـرآن مـى دانـد، ايـشـان بـه قـتـاده ، يـكـى از فـقـهـاى اهـل سنت مى فرمايد: شنيده ام تو قرآن را تفسير مى كنى ؟ او مى گويد: بلى . امام در منع او مى فرمايد:

((يـا قُتادَةُ اِنْ كُنْتَ قَدْ فَسَّرْتَ الْقُرْانَ مِنْ تِلْقاءِ نَفْسِكَ فَقَدْ هَلَكْتَ وَ اَهْلَكْتَ وَ اِنْ كُنْتَ قَدْ فـَسَّرْتـَهُ مـِنَ الرِّجـالِ فـَقـَدْ هـَلَكـْتَ وَ اَهـْلَكـْتَ، يـا قُتادَه وَيْحَكَ اِنَّما يَعْرِفُ الْقُرْانَ مَنْ خُوطِبَ بِهِ))(103) اى قـتـاده ، اگـر تـو قـرآن را از پـيـش خودت تفسير مى كنى ، پس هم خود را هلاك كرده اى و هم ديـگـران را و اگـر تفسير آن را از مردان ديگر آموخته اى و تفسير مى كنى پس (باز هم ) خود و ديـگـران را هـلاك مـى سـازى ؛ واى بـر تـو اى قـتاده ! تنها قرآن را كسى مى شناسد (و تفسير صحيح مى كند) كه قرآن به او خطاب شده و (نازل شده است ).

امام خمينى (ره ) در تبيين فراز آخر اين حديث مى فرمايد:

((آن چـيـزى كـه قـرآن كـريـم دنـبـالش بوده است حتى براى متعمّقان آخرالزمان هم آن طورى كه بـايد كشف نشده است ... همين آياتى كه در روايات ما وارد شده كه براى متعمّقين آخرالزمان وارد شـده است مثلِ سوره توحيد و شش آيه از سوره حديد، گمان ندارم كه واقعيتش براى بشر تا الا ن و تـا بـعـدهـا بـشـود آن طـورى كـه بـايـد، كـشـف بـشود... متعمقين آخرالزمان هم به اندازه عمق ادراكـشـان بـهـتـر از ديگران فهميده اند والاّ حد قرآن آن است كه ((اِنَّما يَعْرِفُ الْقُرانَ مَنْ خُوطِبَ بـِهِ))... . يـعـنـى واسـطـه هـم نـمـى تـوانـد بـفـهـمـد، جـبـرئيـل هـم نـتـوانـسـتـه اسـت ، جبرئيل امين هم يك واسطه اى بوده كه خوانده است بر حضرت ، اين آياتى كه از غيب بر او وارد شده است و ماءمور شده است كه برساند، امّا آن هم ((مَنْ خُوطِبَ بِهِ)) نيست . ((مَنْ خُوطِبَ بِهِ)) فقط خـود رسـول اكـرم اسـت و ديـگـران هـم كـه بـه واسـطـه آن نـورى كـه از حـضـرت رسـول (ص ) در قـلب ـ آن تـعـليـم نـورانـى كـه از قـلب او به قلب خواص او بوده است ، به واسـطـه او فهميده اند؛ و اما دست امثال ما و بشر عادى كوتاه است از اين كه واقعاً بداند كه ((هُوَ مـَعـَكـُمْ)) يـعـنـى چـه ؟ چـه مـعـيـّتـى اسـت ايـن ؟ ((وَاللّهُ نـُورُالسَّمـواتِ وَالاَْرْضِ)) ايـن چـى اسـت ؟...))(104) ج ـ جـمـيـع عـلوم قـرآن و ظـاهـر و بـاطـن آن نـزد ائمـه (ع )اسـت . امـام صادق (ع )در اين باره مى فرمايد:

((بـه خدا كه من كتاب خدا را از آغاز تا پايانش مى دانم ، چنانكه گويى در كف دست من است ، در قـرآن خـبـر آسـمـان و زمـيـن و خـبـر گـذشـتـه و آيـنـده اسـت ، خـداى عزوجل مى فرمايد: ((بيان هرچيزى در آن است .))(105) همچنين از آن حضرت نقل شده كه مى فرمايد:

((يـكـى از عـلومـى كـه بـه مـا داده شـده ، عـلم تـفـسـيـر قـرآن و عـلم تغيير زمان و حوادث آن است .))(106) د ـ حضرت على (ع )خود را سخنگوى قرآن و مفسّر آن معرفى مى كند:

((ذلِكَ الْقـُرْانُ فـَاسـْتـَنـْطـِقـُوهُ وَ لَنْ يـَنـْطـِقَ وَ لكـِنْ اُخـْبِرُكُمْ عَنْهُ: اَلا اِنَّ فيهِ عِلْمَ ما يَاءْتى وَالْحَديثَ عَنِ الْماضى وَ دَواءَ دائِكُمْ وَ نَظْمَ ما بَيْنِكُمْ))(107) آن قـرآن اسـت ، پـس درخواست نمائيد تا گويا گردد و هرگز گويا نمى شود، و ليكن من شما را از آن خـبـر مـى دهـم ، آگـاه بـاشـيـد، عـلم بـه آيـنـده و خـبـر گـذشـته و داروى دردتان و نظم كارهايتان در قرآن است .

بـرخى از دانشمندان اهل سنت نيز به اين حقيقت اشاره كرده اند كه علوم قرآن در نزد امامان معصوم ما مى باشد از جمله سيوطى مى گويد:

((خـلفـاى اربـعـه ، نخستين مفسران قرآن هستند، ولى رواياتى كه از سه تن از خلفاى راشدين اسـت بـسـيـار انـدك مـى بـاشـد و امـّا آنـچـه از عـلى (ع )نـقـل شـده بـسـيار است )) و از ابن مسعود نـقـل