آشنایی با تفاسیر و روش های تفسیری نسخه متنی

اسـت . در قـصـه مـوسـى و خـضـر، تـاءويلى كه خضر اظهار مى كند، حقيقتى است كه كـارهـاى سـرزده از او از آن حـقـيـقـت سـرچـشـمـه مـى گيرد و آيه اى كه به درستى و راستى در كيل و وزن دستور مى دهد، تاءويل آن حقيقت و مصلحتى است عمومى كه اين فرمان بر آن تكيه دارد و تحقق دهنده آن است و از آن نشاءت مى گيرد و مآل و مرجعش بدان است .

بـنـابـرايـن تـاءويـل هـر چـيـزى ، حقيقتى است كه آن چيز از آن سرچشمه مى گيرد و آن چيز به نحوى تحقق دهنده آن تاءويل است و حامل و نشانه آن است .

ايـن معنا در قرآن مجيد نيز جارى است زيرا اين كتاب مقدس از حقيقت و معنويتى سرچشمه مى گيرد كـه آن از قـيـد مـاده و جـسـمـانـيـت و لفـظ و عـبـارت ، آزاد و از مـرحـله حـس و محسوس بالاتر است .(24)

تاءويل قرآن

اگر در آيات نزول قرآن دقت كنيم ، درمى يابيم كه آيات كريمه براى قرآن دو مقام اثبات مى كـنـد. مـقـام مـكـنـون كـه از مـَسِّ مـس كـنـنـدگـان (جـز مـطـهـّريـن ) مـصـون اسـت و مـقـام تنزيل (نازل شده ) كه براى مردم قابل فهم مى باشد. به آيات زير توجّه كنيد:

((وَالْكـِتـابِ الْمـُبـيـنَِ اِنـّا جـَعـَلْنـاهُ قُرْانا عَرَبِيّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلوُنََ وَاِنَّهُ فى اُمِّ اْلكِتابِ لَدَيْنا لَعَلِىُّ حَكيمٌ))(25) سـوگـنـد بـه كـتـاب مـبـيـن ، مـا آن را قـرآنـى فـصـيـح و عـربـى قـرار داديـم تـا شـايـد شـما تعقل كنيد و آن در ام الكتاب (لوح محفوظ) نزد ما بلندپايه و استوار است .

((اِنَّهُ لَقـُرْانٌ كـَريـمٌَ فـى كـِتـابٍ مـَكـْنـوُنٍَ لا يـَمـَسُّهُ اِلّا الْمـُطـَهَّروُنََ تـَنـْزيـلٌ مـِنْ رَبِّ الْعالَمينَ))(26) كـه آن قـرآن كـريـمى است كه در كتاب محفوظى جاى دارد، و جز پاكان نمى توانند به آن دست يابند. آن از سوى پروردگار عالميان نازل شده است .

((كِتابٌ اُحْكِمَتْ اياتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَكيمٍ خَبيرٍ))(27) ايـن كـتـابـى اسـت كـه آيـاتش استحكام يافته ، سپس تشريح شده و از نزد خداوند حكيم و آگاه (نازل گرديده ) است .

علامه طباطبائى (ره ) ذيل اين آيه شريفه مى فرمايد:

((مـنـظـور از اِحـكـام آيات ربط آيات جدا شده ازيكديگر به هم ، وارجاع آيات آخر به اولش مى باشد به گونه اى كه بازگشت همه به امر واحد بسيطى است كه داراى اجزاء و ابعاض نمى باشد.))(28) سپس مى فرمايد:

((ايـن آيـات مـيـخـواهـد بـفرمايد كه قرآن كريم در نزد خداى تعالى مرتبه اى بالاتر از سطح افـكـار بـشـرى داشته و خداى تعالى براى اينكه ما انسانهاى عادى آن را بفهميم به مرتبه اى پائين آورده كه قابل فهم و تفقّه بشر عادى باشد.))(29) بنابراين ، تاءويل قرآن يعنى حقيقت بلند مرتبه اى كه مافوق فهم بشر است و در كتاب مكنون ، محفوظ ومصون است و اصل و مآل و مرجع اين كتاب شريف است .(30) امام خمينى (ره ) در اين مورد مى فرمايد:

((قـرآن الفاظ نيست از مقوله سمع و بصر نيست ، از مقوله الفاظ نيست ، از مقوله اعراض نيست ، لكن متنزّلش ‍ كردند براى ماها كه كور وكر هستيم ، تا آنجايى كه بشود اين كور و كرها هم از آن استفاده بكنند.))(31) و باز مى فرمايد:

((قـرآن نـازله اى است كه پس از عبور از حجابهاى نور در ماه مبارك رمضان وارد شده است ، آنهم بـر قلب رسول خدا(ص )و از آنجا باز متنزّل شده است تا رسيده است به آنجايى كه با زبان گفته ميشود.))(32) در آيـه 7 سوره آل عمران علم به تاءويل قرآن ، مختص خدا شمرده شده است .(33) ولى در آياتى ديگر مثل آيه 80 سوره واقعه ((مطهرون )) را مس كننده و دريابنده حقيقت قرآن معرفى مـى كـنـد و مـطـهـرون هـم مـطـابـق آيـه تـطـهـيـر عـبـارتـنـد از پـيـامـبـر و اهـل بـيـت او. بـنـابـرايـن عـلاوه بـرخـداونـد،