فصل اول

                                                             ماهيت و وظايف ملائكه

ذات ملائكه، نوع تكاليف و وظايف آن ها

«لا يَعْصُـونَ اللّهَ ما اَمَرَهُمْ وَ يَفْعَلُونَ ما يُؤْمَروُنَ ! » (6 / تحريم)
     ملائكه خلقى از مخلوقات خدايند، داراى ذواتى طاهره و نوريه، كه اراده نمى كنند، مگر آن چه خدا اراده كرده باشد و انجام نمى دهند مگر آن چه او مأمورشان كرده باشد، هم چنان كه فرمود: « بَلْ عِبادٌ مُكْرَمُونَ. لا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِاَمْرِه يَعْمَلُونَ ـ از او در سخن پيشى نمى گيرند، و هم به دستوراتش عمل مى كنند.» (26 و 27 / انبياء)
و به همين جهت در عالم فرشتگان جزا و پاداشى نيست، نه ثوابى و نه عقابى و در حقيقت ملائكه مكلف به تكاليف تكوينى اند. تكاليف تكوينى ملائكه به خاطر اختلافى كه در درجـات آنان هست، مختلف است:
« وَ مـا مِنّا اِلّا لَـهُ مَقـامٌ مَعْلُومٌ ـ هيچ يك از ما نيست مگر آن كــه مقــامـى معلــوم دارد.» (164 / صافات)
«وَ ما نَتَنَـزَّلُ اِلّا بِاَمْـرِ رَبِّکَ لَهُ ما بَيْنَ اَيْدينا وَ ما خَلْفَنا ـ ما نازل نمى شويم مگر بـه امر پـروردگـار تـو، كه پشت و روى هستـى مـا از اوسـت!» (64 / مـريم)
جمله « ... لا يَعْصُونَ اللّهَ ما اَمَرَهُمْ ـ خداى را در آن چه فرمانشان مى دهد، نافرمانى نمى كنند،» (6/تحريم) ناظر به اين است كه اين فرشتگان ملتزم به تكليف خويشند. و جملــه « ... يَفْعَلُــونَ ما يُؤْمَرُونَ،» (50/نحل) ناظر به اين است كه عمل را طبق دستور انجام مى دهند.
ملائكه محض اطاعتند و در آن ها معصيت نيست. ملائكه نه در دنيا عصيان دارند، نــه در آخرت.
تكليف ملائكه از سنخ تكليف معهود در مجتمع بشرى ما نيست. در جامعه بشرى اگر مكلف، موجودى داراى اختيار باشد و به اختيار خود اراده تكليف كننده را انجام بدهد، مستحق پاداش مى شود و اگر ندهد سزاوار عقاب مى گردد، يعنى هم فرض اطاعت هست و هم فرض معصيت. اما در بين ملائكه كه زندگى شان اجتماعى نيست و اعتبار در آن راه نــدارد، تـا فـرض اطـاعت و معصيت هـر دو در آن راه داشتـه بـاشـد، تكاليف هم معناى ديگرى دارد. (1)
1- الميــــزان ، ج: 38 ص: 319.