فصل سوم

                                                                         عالم ملكوت

مفهوم ملكوت و طرف ملكوتى اشياء

« فَسُبْحـانَ الَّـذى بِيَـدِه مَلَكُـوتُ كُلِّ شَـىْ ءٍ وَ اِلَيْـهِ تُـرْجَعُـونَ!» (83 / يـس)
مراد از «مَلَكُوت» آن طرف از دو طرف هر چيز است كه رو به خداست. چون هر موجودى دو طرف دارد، يكى رو به خدا و يكى ديگر پشت به خدا. ملكوت هر چيز سمت  رو به خداى آن چيز است، و ملك، سمت رو به خلق آن. ممكن هم هست بگوييم: ملكوت به معنـاى هـر دو طـرف هر موجود است، و آيات زير هم بر همين معنا حمل مى شود: «وَ كَذلِكَ نُرِى اِبْراهيمَ مَلَكُوتَ السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ وَ لِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنينَ ـ ما هر دو سوى آسمان ها و زمين را به ابراهيم نشان مى دهيم، براى اين كه چنين و چنان باشد، و نيز براى اين كه از يقين داران باشد!» (75 / انعام) و آيه « اَوَ لَمْ يَنْظُرُوا فى مَلَكُوتِ السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ ـ چرا به هر دو سوى آسمان ها و زمين نظر نمى كنند.» (185 / اعراف) « قُلْ مَنْ بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَىْ ءٍ ـ بگـو آن كيسـت كـه هـر دو سـوى هـر چيـز را بـه دسـت دارد؟» (88 / مـؤمنـون)
و اگر ملكوت هر چيزى به دست خداست، براى اين است كه دلالت كند بر اين كه خداى تعالى مسلط بر هرچيز است و غيرخدا كسى دراين تسلط بهره و سهمى ندارد. (1)
1- الميــزان ، ج: 33 ص: 186.

ملكوت آسمان ها و زمين

«اَوَ لَـــمْ يَنْظُـــرُوا فـى مَلَكُــوتِ السَّمـواتِ وَ الاَرْضِ...؟» (185 / اعــراف)
ملكوت در عرف قرآن و به طورى كه از آيه « اِنَّما اَمْرُهُ اِذا اَرادَ شَيْئا اَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ، فَسُبْحانَ الَّذى بِيَدِه مَلَكُوتُ كُلِّ شَىْ ءٍ...!» (82 و 83 / يس) استفاده مى شود، عبارت است از باطن و آن طرف هر چيز كه به سوى پروردگار متعال است، و نظر كردن به اين طرف با يقين ملازم است، هم چنان كه از آيه « وَ كَذلِكَ نُرِى اِبْراهيمَ مَلَكُوتَ السَّمواتِ وَ الاَْرْضِ وَ لِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنينَ،» (75 / انعام) اين تلازم به خوبى استفاده مى شود.
پس غــرض از ايـن آيـه تـوبيـخ آنــان در اعــراض و انصــراف از وجـه ملكوتى اشيـاء اسـت كــه چــرا فــرامــوش كــردنـد و در آن نظــر نينــداختنــد تــا برايشان روشــن