دانش نامه امیر المؤمنین علیه السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ جلد 7

دشوار الهى براى پرورش انسان‏ها
سخن مى‏گويد و تأكيد مى‏كند كه مصائب و دشوارى‏هاى گونه‏گون
زندگى، در جهت سازندگى معنوى انسان و پاكسازى او از رذايل
اخلاقى، بويژه خودخواهى و كبر و برترى‏جويى است، بدان گونه كه
خداوند متعال، نماز، روزه و زكات را براى چنين هدفى تشريع كرده
است.

آن‏گاه، امام عليه السلام مردمان را به نگريستن به تاريخ و تأمّل در حوادث و
عبرت‏آموزى از سرنوشت انقلاب‏هاى دينى فرا مى‏خواند، تا چگونگى
فرجام آنها را دريابند و نقش اختلاف و تفرقه را در به شكست
انجاميدن دعوت‏ها بازشناسند، تا مبادا برترى‏جويى‏ها و
خودخواهى‏هاى نخبگان و خواص، و پيروى‏هاى ناآگاهانه عوام،
حكومت اسلامى را به سرنوشت انقلاب‏هاى پيشين دچار سازد.

امام عليه السلام در اين بخش از سخن، با صراحتْ اعلام خطر مى‏كند و با
كلامى روشن، بر خواص و عوام، حجّت را تمام مى‏كند:

ألا و انَّكُم قَد نَقَضتُم أيدِيَكُم مِن حَبلِ الطّاعَةِ، وثَلمتُم حِصنَ اللّه‏ِ
المَضروبَ عَلَيكُم بِأَحكامِ الجاهِلِيَّةِ،... وَاعلَموا أنَّكُم صِرتُم بَعدَ الهِجرَةِ
أعراباً و بَعدَ المُوالاةِ أحزاباً، ما تَتَعَلَّقونَ مِن الإِسلامِ إلا بِإسمِهِ ولا تَعرِفونَ
مِنَ الايمانِ إلاّ رَسمَهُ. ¹
همانا شما رشته فرمانبردارى را از دست‏ها بُريديد و با داورى‏هاى دوران
جاهليت، در دژ خداوندى كه پيرامونتان بود، رخنه كرديد... و بدانيد كه شما
پس از هجرت، به خوى باديه‏نشينى بازگشتيد و پس از پيوند دوستى، دسته
دسته شديد. با اسلام، جز به نام آن، بستگى نداريد و از ايمان، جز نشان آن را
نمى‏شناسيد.

نهج البلاغة: خطبه 192.