دانش نامه امیر المؤمنین علیه السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ جلد 7

يا أهلَ الكوفَةِ! أتَروني لا أعلَمُ ما يُصلِحُكُم، بَلى، ولكِنّي أكرَهُ أن
اُصلِحَكُم بِفَسادِ نَفسي. ¹
اى كوفيان! آيا گمان مى‏كنيد كه نمى‏دانم چه چيزى شما را اصلاح مى‏كند؟
چرا؛ ولى خوش نمى‏دارم شما را با تباه ساختن خويش، به راه آورم.

و باز فرمود:

ولَقَد عَلِمتُ أنَّ الَّذي يُصلِحُكُم هُوَ السَّيفُ، وما كُنتُ مُتَحَرِّيا صَلاحَكُم
بِفَسادِ نَفسي ولكِن سَيُسَلِّطُ عَلَيكُم بَعدي سُلطانٌ صَعبٌ. ²
مى‏دانم آنچه شما را اصلاح مى‏كند، شمشير است؛ ولى من اصلاح شما را با
تباه كردن خويش نمى‏جويم. ليكن پس از من، حكومتى خشن بر شما مسلّط
خواهد گرديد.

امام على عليه السلام تصريح مى‏كند كه راه تعامل با مردم و سر به راه كردن
آنان را با زبان خشونت و شمشير مى‏داند و مى‏تواند با شمشير،
كژى‏هاى آنان را راست كند و سركشان را به اطاعت وا دارد؛ امّا اين كار
را نمى‏كند. او مى‏فرمايد: اصلاح شما با بهره‏گيرى خشونت، بهايى دارد
و آن، تباه ساختن ارزش‏هاى اخلاقى است كه حاضر نيستم چنين
بهايى را بپردازم. اين، نه با خوى من سازگار است و نه با فلسفه
حكومت من؛ امّا بدانيد كه پس از من، روزگار دشوارى در انتظار
شماست. شما با اين رفتارها و برخوردها، زمينه را براى حكومت
كسانى آماده مى‏سازيد كه با شما جز با زبان شمشير، سخن نخواهند
گفت و به شما هرگز رحم نخواهند كرد:

لا يُصلِحُ لَكُم ـ يا أهلَ العِراقِ ـ إلاّ مَن أخزاكُم وأخزاهُ اللّه‏ُ. ³
اصلاح نمى‏كند شما را ـ اى مردمان عراق ـ، مگر آن كه خوارتان كند، و
خداوند نيز او را خوار گرداند.

1 -  ر.ك: ج 4، ص 317، ح 1724.

2 -  ر.ك: ج 4، ص
318، ح 1726.

3 -  ربيع الأبرار: 4
/ 250.