دانش نامه امیر المؤمنین علیه السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ جلد 7

فراهم آوريد" و بر خدا توكّل كنيد، كه خدا به‏عنوان پشتوانه و
ياور، كافى است».

آنان نه كوچيدند، نه آماده نبرد شدند. امام عليه السلام چند روز آنان را به
حال خود گذاشت، تا آن كه چون از حركت آنان نوميد شد، سران و
سرشناسان آنان را فراخواند و نظر آنان و عامل درنگشان را پرسيد.
برخى بيمار بودند، بعضى بى‏ميل بودند و با نشاط‏ها كم‏ترينِ آنان
بودند. حضرت در ميان آنان به سخن ايستاد:

«بندگان خدا! شما را چه مى‏شود كه چون فرمان كوچ مى‏دهم به
زمين مى‏چسبيد؟ آيا زندگى دنيا را بر آخرت، و ذلّت و خوارى را بر
عزّت برگزيده‏ايد؟ هرگاه شما را به جهاد فرا خواندم، چشم‏هايتان
چرخيد، گويا در گيجى مرگيد، يا دل‏هايتان آشفته است و نمى‏فهميد، و
گويا ديدگانتان كور است و نمى‏بينيد.

خدا خيرتان دهد! شما وقتى به نبرد فراخوانده مى‏شويد، در
فرومايگى، جز مثل شيرانِ نافرمان و روباهان مكّار نيستيد. شما هرگز
مورد اعتماد من نيستيد. شما مَركبى نيستيد كه بتوان با شما بر دشمن
حمله آورد و قدرتمندى نيستيد كه بتوان به آن چنگ زد.

به خدا سوگند كه شما جنگ‏افروزان بدى هستيد! به شما نيرنگ
مى‏زنند و شما تدبير نمى‏كنيد. از قلمرو شما مى‏كاهند و ناراحت
نمى‏شويد. آنان بيدارند و شما در خواب غفلت! مرد جنگى آن است كه
بيدار و باخِرد باشد. آن كه سستى كند، خوار مى‏شود و آنان كه به جان
هم افتند، شكست مى‏خورند و هر كه شكست بخورد، از پا در مى‏آيد و
غارت مى‏شود».

سپس فرمود: «امّا بعد؛ مرا بر شما حقّى است، شما را هم بر من
حقّى. حقّ شما بر من آن است كه تا همراهتان هستم، خيرخواهتان
باشم، درآمدهاى عمومى را برايتان افزايش دهم، شما را بياموزم تا نادان
نباشيد و شما را ادب كنم تا ياد بگيريد. امّا حقّ من بر شما وفاى به
بيعت و خيرخواهى براى من در حضور و پشتِ سر و اجابتِ دعوت و
اطاعت فرمان است. اگر خداوند براى شما خيرى اراده كرده باشد، از
آنچه ناخوش دارم، جدا مى‏شويد و به آنچه دوست دارم، باز مى‏گرديد
و به آنچه