دانش نامه امیر المؤمنین علیه السلام بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ جلد 7

چند روز آن‏جا ماندند وسپس به تدريج از لشكرگاه خود
گريختند و جز گروهى انگشت‏شمار از چهره‏هاى برجسته، همه وارد
شهر شدند و اردوگاه خالى شد. امام عليه السلام چون چنين ديد، وارد كوفه شد
و تصميم او در مورد رفتن به نبرد، شكسته شد. ¹

2751.الغارات ـ به نقل از طارق بن شهاب ـ: على عليه السلام از جنگ
نهروان بازمى‏گشت. در جايى از مسير، مردم را فراخواند تا گرد آمدند.
حمد و ثناى الهى گفت و آنان را به جهاد برانگيخت و از همان‏جا براى
رفتن به‏سوى شام فراخواند. آنان سر برتافتند و از سرما و جراحت‏ها
شكايت كردند. نهروانيان زخم‏هاى زيادى به مردم زده بودند.

فرمود: «دشمن شما هم مثل شما در رنج است. آنان هم مثل شما
احساس سرما مى‏كنند».

حضرت را به ستوه آوردند و سرپيچى كردند. چون بى‏ميلى آنان را
ديد، به كوفه بازگشت و چند روز آن‏جا ماند. گروه بسيارى از يارانش
پراكنده شدند. برخى از آنان كه مانده بودند، هم‏فكر با خوارج بودند.
برخى هم در كار حضرت به ترديد مى‏نگريستند. ²

2752.تاريخ الطبرى ـ به نقل از زيد بن وهب ـ: اولين
سخنى كه على عليه السلام پس از واقعه نهروان به مردم گفت، چنين بود:

«اى مردم! به‏سوى نبرد با دشمنى بشتابيد كه در جهاد با وى قرب به
خدا و يافتن وسيله نزد اوست؛ گروهى كه در حق سرگردان‏اند، از قرآن
جدا و از دين كنارند. در سركشى سرگردان‏اند و در دل گم‏راهى
مى‏چرخند، پس "أَعِدُّوا لَهُم مَّا اسْتَطَعْتُم مِّن قُوَّةٍ وَمِن رِّبَاطِ الْخَيْلِ؛
³ تا مى‏توانيد از نيرو و مَركب جنگى [براى جنگ با
آنان]

1 -  تاريخ الطبرى: 5/89،
الكامل فى التاريخ: 2/408، مروج الذهب: 2/418 .

2 -  الغارات: 1/28.

3 -  انفال، آيه 60.