عدل الهی نسخه متنی

معين مي كند ، نظام ديگري بر خصوص جهان طبيعت حاكم است كه شرايط مادي و اعدادي بوجود آمدن يك پديده را تعيين مي نمايد ( 1 ) . اين نظام ، نظام عرضي ناميده مي شود و به موجب اين نظام است كه تاريخ جهان وضع قطعي و مشخصي پيدا مي كند .

هر حادثه در مكان و زمان خاصي پديد مي آيد ، و هر زمان خاص و مكان خاص ، ظرف حوادث معيني مي گردد . ما معمولا وقتي يكي از پديده ها را مورد سؤال و ترديد قرار مي دهيم فقط به خود آن پديده توجه مي كنيم ، حساب نمي كنيم كه آن پديده در نظام هستي چه جايي و چه وضعي دارد ؟

در حالي كه هر پديده اي خواه نيك باشد يا بد ، معلول يك سلسله علل مخصوص و وابسته به شرايط معيني است ، هيچوقت يك حريق بدون ارتباط به عوامل و حوادث ديگر رخ نمي دهد و جلوگيري از وقوع آن نيز جدا از يك سلسله علل و عوامل ، خواه مادي و خواه معنوي ، امكان پذير نيست .

هيچ حادثه اي در جهان ، " منفرد " و " مستقل " از ساير حوادث نيست ، همه قسمتهاي جهان با يكديگر متصل و مرتبط است . اين اتصال و ارتباط ، همه اجزاء جهان را شامل مي گردد و يك پيوستگي عمومي و همه جانبه را بوجود مي آورد .

اصل وابستگي اشياء به يكديگر ، و به عبارت ديگر اصل وحدت واقعي جهان - وحدت اندام واري - اصلي است كه حكمت الهي تكيه فراوان بر آن دارد . اصل وابستگي اشياء ، در حكمت الهي مفهوم جدي تري پيدا مي كند
و آن مفهوم " تجزيه ناپذيري " جهان است . بعدا درباره اين اصل توضيح بيشتري خواهيم داد . در فلسفه گفته مي شود : " كل حادث مسبوق بمادش و مدش " يعني هر پديده اي در چهارچوب زمان خاص و مكان خاص واقع مي شود . هر پديده ، زمان خاصي و مكان خاصي دارد . ممكن نيست كه همه زمانها يا همه مكانها براي يك حادثه ، بي تفاوت باشد .

1. علل مادي و زماني ، مثل عليت پدر و مادر براي فرزند ، و عليت آب و هوا و حرارت براي گياه . از نظر فلاسفه ، اين گونه عليتها ، عليت اعدادي است نه ايجادي . اين علتها بوجود آورنده آن معلولات نيستند ، بلكه حكم مجراي عبور دارند و تنها زمينه بوجود آمدن و شرايط امكان وجود را از ناحيه خالق و فاعل ايجادي فراهم مي كنند